Soğan Tarımı Nasıl Yapılır?

Soğan Tarımı Nedir?

Soğan (Allium cepa), çok geniş bir iklim aralığında yetişebilen, dayanıklı, ekonomik değeri yüksek bir sebzedir. Hem küçük ölçekli bahçe tarımı hem de büyük tarımsal üretim için uygundur. Soğan yetiştiriciliği, doğru toprak hazırlığı, uygun çeşit seçimi, kontrollü sulama ve zamanında hasat gerektirir.

1. Soğan Yetiştiriciliği İçin Uygun İklim

Soğan serin iklim başlangıcı ve sıcak iklim olgunlaşma dönemini sever:

• Çimlenme sıcaklığı: 10–15°C

• Gelişme dönemi: 15–25°C

• Soğan baş bağlama dönemi: 20–30°C

• Donlara orta derecede dayanıklıdır.

Soğan uzun gün bitkisidir, yani gün uzunluğu arttıkça baş bağlar. Bu nedenle bölgenize uygun çeşit seçmek çok önemlidir.

 

2. Soğan İçin Toprak Hazırlığı

Soğan, gevşek, humuslu, iyi drene olan topraklarda en verimli sonucu verir.

İdeal toprak özellikleri

• pH: 6.0 – 7.0

• Doku: Kumlu-tınlı veya tınlı yapı

• Organik madde: Orta – yüksek

• Drenaj: Çok iyi (su tutan topraklarda soğan çürümesi görülür)

Toprak hazırlığı adımları

1. Toprak 25–30 cm derinliğe kadar sürülür.

2. Gübre serpilir (genellikle yanmış çiftlik gübresi).

3. Tırmık ile yüzey düzlenir.

4. Yastık veya sıra araları hazırlanır.

 

3. Soğan Üretim Yöntemleri

Soğan şu 3 yöntemle yetiştirilebilir:

1) Tohumdan (Doğrudan Ekim)

• Şubat–Nisan aylarında yapılır.

• Sıra arası: 25–30 cm

• Sıra üzeri: 8–10 cm

• Tohum derinliği: 1–2 cm

2) Fide ile Dikim

• Fide üretimi 8–10 hafta sürer.

• Fide dikimi Mart–Nisan aylarında yapılır.

• Daha hızlı üretim ve daha düzenli baş gelişimi sağlar.

3) Arpacıkla Ekimi (En yaygın yöntem)

• Aralık–Mart döneminde yapılır.

• Arpacıklar 8–10 cm aralıklarla dikilir.

• Daha az risklidir, daha bol verim verir.

 

4. Sulama

Soğan kökleri yüzlektir. Bu yüzden düzenli sulama şarttır.

Sulama Programı

• Çimlenme sonrası hafif ve sık sulama

• Gelişim döneminde düzenli sulama (haftada 1–2)

• Baş bağlama döneminde su çok önemlidir

• Hasattan 15–20 gün önce sulama durdurulur (kuruma için)

Yanlış sulama sonuçları

• Aşırı su → mantar hastalıkları, çürüme

• Az su → küçük soğan başları

 

5. Gübreleme

Toprak analizine göre gübreleme en doğru yöntemdir.

Ortalama gübre ihtiyacı

• Çiftlik gübresi: Dekara 2–3 ton (ekim öncesi)

• Azot (N): 8–10 kg/da (bölünerek verilir)

• Fosfor (P): 6–8 kg/da

• Potasyum (K): 8–10 kg/da

Uygulama

• Fosfor + potasyum ekim öncesi verilir.

• Azot gübresi 2–3 kez bölünerek gelişim döneminde uygulanır.

 

6. Hastalık ve Zararlılar

Sık görülen hastalıklar

• Mildiyö

• Beyaz çürüklük

• Fusarium çürüklüğü

• Kök boğazı yanıklığı

Zararlılar

• Soğan sineği

• Trips

• Yaprak bitleri

Düzenli kontrol, iyi drenaj ve münavebe (3 yıl aynı tarlaya soğan ekmeme) hastalık riskini ciddi azaltır.

 

7. Hasat ve Depolama

Hasat zamanı

• Yaprakların %60–80'i sararıp kıvrılınca hasat yapılır.

• Hasat genellikle Haziran–Temmuz aylarında olur.

Hasat sonrası kurutma

1. Soğanlar güneşte 3–5 gün kurutulur.

2. Kök ve yaprak uçları kesilir.

3. Gölge bir yerde 10–15 gün dinlendirilir.

Depolama

• Sıcaklık: 0–4°C

• Nem: 65–75%

• İyi havalandırılmış depo

Doğru depolanan soğanlar 6–8 ay bozulmadan saklanabilir.

 

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Soğan kaç günde yetişir?

Tohumdan üretimde 5–6 ay, arpacıkla üretimde 3–4 ayda hasat olur.

 

2. En çok verim hangi yöntemle alınır?

Arpacıkla ekim daha hızlı ve yüksek verim sağlar.

 

3. Soğan suyu sever mi?

Evet, ama dengeli sulama ister. Fazlası çürümeye neden olur.

 

4. Soğan gübre ister mi?

Evet. Özellikle azot ve potasyum verimi doğrudan artırır.

 

5. Soğan hangi toprağı sever?

Gevşek, kumlu-tınlı, iyi drene olan organik maddece zengin toprakları sever.