Pırasa Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

🥬 Pırasa Yetiştiriciliği: Kışlık ve Sonbahar Üretimi Rehberi

Pırasa (Allium ampeloprasum), soğanlı bitkiler ailesinden, serin ve ılıman iklimleri seven bir sebzedir. Uzun ve beyaz kısmı (gövdesi) nedeniyle özel toprak işleme ve bakım gerektirir.

İşte başarılı bir pırasa yetiştiriciliği için temel adımlar:

1. İklim ve Toprak İsteği

İklim: Pırasa, serin ve ılıman iklim bitkisidir. Soğuğa dayanımı yüksektir ve kışın tarlada kalabilir.
- Optimum Gelişme Sıcaklığı: 15-20°C
- Yüksek Sıcaklık Etkisi: Yüksek sıcaklık pırasanın kalitesini düşürür ve gövde kalınlaşmasını yavaşlatır.
Toprak: İyi drenajlı (suyu iyi süzdüren), derin, tınlı ve organik maddece zengin toprakları sever. Pırasanın beyaz kısmının iyi gelişmesi için toprağın kolay kabaran yapıda olması önemlidir.
pH: En uygun toprak pH aralığı 6.0-7.0 civarındadır.

2. Toprak Hazırlığı ve Gübreleme

Pırasa, kök sistemini derinlere salabildiği için derin toprak işlemeden hoşlanır.

Derin Sürüm: Dikimden önce toprak derin bir şekilde sürülmeli ve iyi işlenmelidir.
Organik Gübre: Dekara (1000 m²) 3-5 ton iyi yanmış ahır gübresi, toprak hazırlığı sırasında karıştırılmalıdır. Taze gübreden kaçınılmalıdır.
Ticari Gübreleme: Toprak analizine göre, pırasa özellikle Azot (N) ve Potasyum ($K_2O$) ihtiyacı yüksektir.
- Taban Gübresi: Fosfor ve Potasyumun tamamı ile Azotun bir kısmı dikimden önce taban gübresi olarak uygulanır.
- Üst Gübreleme: Azotlu gübre, bitkinin hızlı büyüme dönemi olan ilk aylarında 2-3 parçaya bölünerek (sıra aralarına serpilip çapa ile karıştırılarak) verilmelidir.

3. Çoğaltma ve Dikim

Pırasa genellikle doğrudan tohum ekimi yerine fide ile yetiştirilir.

🌱 Fide Yetiştirme

Tohum Ekim Zamanı: Dikim yapılacak döneme göre değişir:
- İlkbahar-Yaz Hasadı İçin: Ocak-Şubat (örtü altında)
- Sonbahar-Kış Hasadı İçin: Mart-Nisan
Yöntem: Tohumlar, sıcak yastıklara veya fideliklere ekilir. Çimlenme sonrası, fideler tarlaya dikime hazır hale gelene kadar yetiştirilir. Fide dönemi ortalama 3-4 ay sürer.

🚜 Tarlaya Dikim

Dikim Zamanı: Fideler, 4-6 yapraklı ve kalem kalınlığına ulaştığında tarlaya dikilir. Genellikle Haziran-Temmuz ayları dikim için uygundur.
Dikim Yukarı: Pırasada istenen uzun beyaz kısmın oluşması için dikim derin yapılmalıdır.
- Fideler, 10-15 cm derinliğindeki çukurlara veya karıkların kenarına dikilir.
- Dikimden hemen sonra can suyu verilir.
Dikim Aralıkları:
- Sıra arası (Karıklar arası): 40-60 cm
- Sıra üzeri (Bitki arası): 10-20 cm

4. Bakım İşlemleri

💦 Sulama

Pırasa, kaliteli ürün ve iyi bir büyüme için yeterli ve düzenli sulama ister. Özellikle kuru ve sıcak havalarda sulama ihmal edilmemelidir.
Yöntem: Karık usulü sulama veya damla sulama sistemi kullanılabilir.

⛰️ Boğaz Doldurma (Toprak Yığma)

Pırasa yetiştiriciliğinde en kritik işlem boğaz doldurmadır (kaymaklama).

Amaç: Pırasanın toprak altında kalan gövde kısmını beyazlatmak ve kalitesini artırmaktır. Güneş ışığı gören kısım yeşil kalır.
Zamanlama: Bitkiler 15-20 cm boya ulaştığında başlanır ve hasada kadar 2-3 kez tekrarlanır.
Yöntem: Bitki sıralarının yanındaki toprak, bitkinin çevresine yavaşça yığılır.

🔪 Çapalama

Yabancı ot mücadelesi için ve toprağın havalanması için düzenli çapalama yapılmalıdır. Boğaz doldurma işlemi de bir tür çapalama ile birleştirilebilir.

5. Hastalık ve Zararlılar

Pırasa, soğan ve sarımsak ile aynı familyadan olduğu için benzer hastalık ve zararlılarla karşılaşır:

Zararlılar: Soğan Sineği, Yaprak Bitleri, Trips.
Hastalıklar: Pas Hastalığı, Kök Çürükleri, Beyaz Çürüklük.
Önlem: Uygun ekim nöbeti uygulamak, iyi drenaj sağlamak ve organik madde kullanmak en iyi korunma yöntemleridir.

6. Hasat

Süre: Pırasa, çeşide ve ekim zamanına göre 5-9 ay sonra hasada hazır hale gelir. Sonbahar-kışlık pırasalar genellikle Ekim-Mart ayları arasında hasat edilir.
Olgunluk: Bitki, istenen kalınlığa ve uzunluğa ulaştığında hasat edilir (gövde kalınlığı 3-5 cm olmalı).
Yöntem: Pırasa bitkileri toprak yüzeyinden veya kök boğazının altından bir bıçak yardımıyla kesilerek sökülür. Kökleri, kuru ve sararmış dış yaprakları temizlendikten sonra pazarlanır.