Bitkilerde Çinko Eksikliği Belirtileri

Bitkilerde Çinko Eksikliği: Belirtileri ve Çözüm Yolları

Bitkilerde çinko (Zn) eksikliği, bitkinin büyüme ve gelişimini olumsuz etkileyen önemli bir mikro besin elementi sorunudur. Çinko, enzim aktivasyonundan protein sentezine kadar pek çok hayati süreçte rol oynar.

🌿 Belirtiler

Çinko, bitkide çok hareketli olmayan bir element olduğundan, eksiklik belirtileri öncelikle genç yapraklarda ve yeni oluşan sürgünlerde kendini gösterir.

• Bodur Büyüme ve Boğum Arası Kısalığı: En belirgin görüntüdür. Yeni sürgünlerin boğum araları çok kısalır ve bitki cüce, çalımsı bir görünüm alır. Meyve ağaçlarında bu duruma rozetleşme (yaprakların tepe noktasında demet halinde toplanması) denir.

• Küçük ve Şekil Bozukluğu Olan Yapraklar (Mikrofili): Genç yapraklar normalden çok daha küçük, daralmış ve deforme olmuş bir yapıya sahiptir.

• Damar Arası Sararma (Kloroz): Genç ve orta yaşlı yapraklarda, ana damarlar yeşil kalırken damar aralarında sararma, açık yeşil hatta beyaz lekeler oluşur.

• Erken Yaprak ve Meyve Dökümü: Şiddetli eksiklik durumlarında yaprak ve meyve dökülmeleri görülebilir.

• Meyve Tutumu ve Kalitesinde Azalma: Meyve tomurcuğu sayısı azalır, meyve tutumu düşer ve elde edilen ürünlerin kalitesi olumsuz etkilenir.

🔬 Nedenleri

Çinko eksikliğinin toprak ve çevre koşullarından kaynaklanan başlıca nedenleri şunlardır:

• Toprakta Düşük Çinko Miktarı: Toprağın doğal olarak çinko içeriğinin yetersiz olması.

• Yüksek Toprak pH'sı (Alkali Topraklar): Toprak pH'sı yükseldikçe (genellikle pH 6'nın üzerine çıktığında), çinkonun çözünürlüğü ve bitkiler tarafından alınabilirliği ciddi ölçüde azalır.

• Aşırı Fosfor Uygulaması: Toprakta yüksek miktarda fosfor bulunması, çinkonun bitki tarafından alımını engelleyebilir (antagonizm).

• Kireçli Topraklar: Kireç içeriği yüksek topraklarda çinko, bitkinin yararlanamayacağı bileşikler oluşturur.

• Soğuk ve Nemli Toprak Koşulları: Bu şartlar kök aktivitesini yavaşlatarak çinko alımını sınırlandırır.

✅ Çözüm Yolları

Çinko eksikliğini gidermek için kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

1. Topraktan Uygulama:

   • Çinko Sülfat (ZnSO₄): En yaygın ve ekonomik yöntemdir. Özellikle pH'ı düşük (asitli) topraklarda topraktan uygulama uzun süreli etki sağlar.

   • Çinko Şelatlar (Örn: Zn-EDTA): Daha yüksek pH'lı (alkali/kireçli) topraklarda çinkonun bitkiye yarayışlılığını artırmak için kullanılır. Topraktan uygulama yaprak uygulamasına göre daha uzun süreli etki gösterir.

2. Yapraktan Uygulama:

   • Çinko Sülfat veya Çinko Şelat Çözeltileri: Belirtilerin hızlı bir şekilde giderilmesi gerektiğinde veya yüksek pH nedeniyle topraktan alımın zor olduğu durumlarda tercih edilir. Bitkilerin çinkoya en çok ihtiyaç duyduğu büyüme dönemlerinde (genellikle ilkbaharda, yeni yapraklar gelişirken) ve önerilen dozlarda yapraktan püskürtülür. Bu yöntem hızlı bir sonuç verir ancak etkisi daha kısa sürelidir.

3. Tohum Kaplama:

   • Özellikle çinko eksikliği riski yüksek olan tahıllarda (buğday, çeltik vb.) tohumların çinko içeren bileşiklerle kaplanması, ilk gelişim döneminde bitkiye destek sağlar.

Çinko eksikliği durumunda, doğru teşhis ve toprak analizine dayalı olarak uygun çinko formu ve uygulama yönteminin belirlenmesi, en etkili sonucu verir.