Çeltik Gübrelemesi Nasıl Yapılır?

Çeltik (Oryza sativa), yetiştirildiği su basmış ortam nedeniyle diğer tahıl ürünlerinden farklı ve kendine özgü bir gübreleme stratejisi gerektirir. Gübreleme, özellikle Azot (N) yönetimi ve Çinko (Zn) eksikliğini önleme üzerine yoğunlaşır.

İşte çeltik gübrelemesinin nasıl yapıldığına dair temel prensipler:

🌾 Çeltik Gübrelemesi: Su Altındaki Ortama Özel Stratejiler

Çeltik gübrelemesinin başarısı, gübrelerin su ve çamur altındaki koşullarda bitki tarafından etkin bir şekilde kullanılabilmesi için doğru formda, doğru zamanda ve doğru derinlikte uygulanmasına bağlıdır.

1. Azot (N) Gübrelemesi (En Kritik Yönetim)

Azot, çeltikte verimi ve kardeşlenme sayısını belirleyen en önemli elementtir. Ancak su altında Azot kaybı (nitrat yıkanması ve denitrifikasyon) riski çok yüksektir.

• Tercih Edilen Form: Çeltik, su altında oluşan oksijensiz (indirgenmiş) ortamda Amonyum ($NH_4^+$) formundaki Azotu tercih eder ve daha iyi kullanır. Bu nedenle Üre gibi amonyak veren veya doğrudan Amonyum içeren gübreler tercih edilmelidir. Amonyum Nitrat gibi Nitrat içeren gübreler, denitrifikasyon nedeniyle kayba uğrar ve çeltik için verimli değildir.

• Uygulama Zamanı: Azot gübresi, kayıpları en aza indirmek ve kardeşlenmeyi teşvik etmek için genellikle üç aşamada bölünerek uygulanır:

  1. Taban Gübrelemesi (%30-40): Ekim/dikimden hemen önce veya sonra toprağa karıştırılır.

  2. Kardeşlenme Başlangıcı (%30-40): Ekimden yaklaşık 3-4 hafta sonra (kardeşlenmenin başladığı dönem).

  3. Salkım Oluşumu (%20-30): Bitkinin salkım (başak) taslağının oluştuğu dönemde (tepe gübrelemesi).

• Uygulama Yöntemi: Azot içeren gübreler (özellikle ilk uygulama), oksidasyonu önlemek ve $NH_4^+$ formunun korunmasını sağlamak için çamur içine gömülerek uygulanmalıdır.

2. Fosfor (P) Gübrelemesi

Fosfor, erken kök gelişimi ve olgunlaşma için hayati önem taşır.

• Uygulama Zamanı: Fosfor, topraktan yavaş hareket ettiği için, ihtiyacın tamamı ekimden hemen önce veya ekim sırasında taban gübresi olarak verilmelidir.

• Kullanılan Gübreler: Diamonyum Fosfat (DAP) veya Triple Süper Fosfat (TSP) kullanılır.

3. Potasyum (K) Gübrelemesi

Potasyum, sap dayanıklılığını artırarak yatmayı önler, hastalık direncini yükseltir ve dane kalitesini iyileştirir.

• İhtiyaç Alanları: Potasyum, su altında çeltik tarafından kolayca alınır. Eksikliği genellikle kumlu veya organik maddesi düşük topraklarda görülür.

• Uygulama Zamanı: Fosfor gibi, Potasyumun da ekim sırasında taban gübresi olarak verilmesi en verimli yöntemdir.

4. Mikro Besinler: Çinko (Zn) Yönetimi (Önemli)

Çeltik, su basmış topraklarda Çinko (Zn) eksikliğine karşı oldukça hassastır.

• Neden Eksiklik Oluşur? Çeltik tarlaları su altında kaldığında, toprak pH'ı yükselir ve Çinko'nun bitki tarafından alınabilirliği azalır.

• Belirti: Çinko eksikliği, genellikle genç yapraklarda, özellikle orta damar boyunca pas rengi, kahverengi lekelenmeler (örneğin'Akçiçek Hastalığı' olarak da bilinir) şeklinde görülür.

• Mücadele:

  • Taban Gübrelemesi: Çinko Sülfat gübresi, ekim öncesinde veya ekim sırasında toprağa karıştırılır.

  • Yapraktan Uygulama: Eksiklik belirtileri görülmeye başlandığında, Çinko Sülfat çözeltisi ile yapraktan gübreleme yapmak hızlı bir çözüm sağlar.

5. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Toprak Analizi: Gübre miktarını belirlemede öncelik daima toprak analizi sonuçlarına verilmelidir. Ezbere gübreleme, hem maliyeti artırır hem de çevreye zarar verir.

• Su Düzeyi: Gübreleme yapılmadan önce tarladaki suyun tahliye edilmesi veya çok düşük seviyede tutulması, gübrenin toprağa ulaşmasını ve sabitlenmesini kolaylaştırır.

• Organik Madde: Toprakta organik maddenin (çeltik sapları gibi) artırılması, Azot ihtiyacını azaltır ve toprağın yapısını iyileştirir.