Entegre Hastalık Yönetimi (EHY) Nedir?

Entegre Hastalık Yönetimi (EHY), modern ve sürdürülebilir tarımın temelini oluşturan, çevreye duyarlı bir stratejidir.

İşte Entegre Hastalık Yönetimi (EHY) veya daha yaygın adıyla Entegre Zararlı Yönetimi (EZY/IPM)'nin tanımı, amacı ve temel prensipleri:

🛡️ Entegre Hastalık Yönetimi (EHY) Nedir?

Entegre Hastalık Yönetimi (EHY), hastalıkların ekonomik zarar eşiğinin altında tutulması için mümkün olan tüm mücadele yöntemlerinin (kültürel, biyolojik, fiziksel, genetik ve kimyasal) uyumlu bir şekilde ve doğru zamanlamayla kullanıldığı, çevreye duyarlı bir mücadele stratejisidir. Bu yönetim yaklaşımı, hastalıkların tamamen yok edilmesini değil, ekonomik olarak kabul edilebilir bir seviyede tutulmasını hedefler.

EHY'nin Temel Amacı

EHY'nin amacı, sadece kimyasal ilaçlamaya dayanmak yerine, hastalık sorunlarını çözmek için daha geniş bir araç yelpazesi kullanarak şu hedeflere ulaşmaktır:

1. Ekonomik Sürdürülebilirlik: Üretim maliyetlerini düşürmek ve verimi korumak.

2. Çevresel Koruma: Kimyasal kalıntıları, hava ve su kirliliğini en aza indirmek.

3. Sağlık ve Güvenlik: İnsan, hayvan ve doğal yaşam sağlığını korumak.

4. Direnç Yönetimi: Hastalık etmenlerinin kullanılan kimyasallara karşı direnç geliştirmesini yavaşlatmak.

📋 EHY'nin 4 Temel Prensibi (Sıralı Yaklaşım)

EHY, rastgele ilaçlama yerine, sistematik bir karar alma sürecine dayanır:

1. Hastalık ve Zararlıların Tespiti ve Tanısı (Teşhis)

• Ne Gözlemleniyor? Hastalığın veya zararlının doğru teşhis edilmesi ilk adımdır.

• Monitörizasyon: Hastalıkların ve zararlıların tarlada sürekli olarak ve düzenli aralıklarla gözlemlenmesi ve popülasyonlarının takip edilmesi (tuzaklar, sörveyler vb.).

2. Ekonomik Zarar Eşiğinin Belirlenmesi

• Ne Zaman Müdahale Etmeli? Mücadele kararı, zararın maliyeti ile mücadele maliyetinin karşılaştırılmasıyla alınır.

• Eşik Altı Mücadele: Hastalık veya zararlı popülasyonu, üründe ekonomik kayba yol açmaya başlamadan hemen önceki seviyede (eşik) müdahaleye başlanır. Amaç, gereksiz ve erken ilaçlamadan kaçınmaktır.

3. Önleyici ve Baskılayıcı Yöntemlerin Kullanımı

EHY, kimyasal müdahaleye geçmeden önce daima şu yöntemlere öncelik verir:

• Kültürel Önlemler:

  • Hastalıklı bitki artıklarının temizlenmesi (Sanitasyon).

  • Toprakta patojen birikimini önlemek için Münavebe (Ekim Nöbeti) uygulanması.

  • Uygun sulama ve gübreleme (Örn: Aşırı nemden kaçınma, Azot dengesi).

• Genetik Önlemler: Hastalıklara karşı dayanıklı veya toleranslı çeşitlerin kullanılması (En ekonomik ve çevre dostu yöntemdir).

• Fiziksel/Mekanik Önlemler: Hastalıklı bitkilerin elle toplanıp imha edilmesi, budama aletlerinin dezenfeksiyonu vb.

• Biyolojik Mücadele: Patojenlerin doğal düşmanlarının (antagonist mantarlar, bakteriler) veya biyolojik preparatların kullanılması.

4. Kimyasal Mücadele (Son Çare)

• Hedef Odaklı Uygulama: Diğer yöntemler yetersiz kaldığında ve ekonomik eşik aşıldığında kimyasal ilaçlamaya başvurulur.

• Seçici İlaçlar: Faydalı organizmalara (arılar, yırtıcı böcekler) minimum zarar veren, çevre dostu ve dar spektrumlu (seçici) kimyasallar tercih edilir.

• Zamanlama: İlaçlama, etmenin yaşam döngüsündeki en hassas olduğu döneme denk getirilerek etkinlik artırılır (Örn: Mantar hastalıklarında koruyucu ilaçlama).

EHY/EZY, bir mücadele programından ziyade, sürekli öğrenme ve adapte olmayı gerektiren akılcı bir felsefedir.