Turunçgil Unlu Biti Nedir? Zararları Ve Mücadele Yöntemleri

🍊 Turunçgil Unlu Biti (Planococcus citri)

Turunçgil Unlu Biti, Kabuklu Bitler (Coccoidea) üst ailesinden olan ve tüm yaşam dönemlerinde pamuksu, beyaz bir mum tabakasıyla kaplı olan bir zararlıdır.

1. Tanımı ve Yaşayışı

• Dişi Ergin: Yaklaşık 2.5-4 mm boyunda, oval şekilli, grimsi-pembe renkli ve vücudu yoğun bir beyaz mum tabakası ile kaplıdır. Bu mumsu örtü, böceğe'unlu bit' adını verir. Hareketlidirler ancak genellikle bitkinin korunaklı kısımlarında yerleşirler.

• Erkek Ergin: Kanatlıdır, uçabilir ve kısa ömürlüdür. Beslenmezler. Esas görevi dişileri döllemektir.

• Yumurta: Dişi, yumurtalarını vücudunun arka kısmında oluşturduğu pamuksu bir kesenin içine (ovisak) bırakır. Bir dişi yüzlerce yumurta bırakabilir.

• Nimf (Yavru): Yumurtadan çıkan nimfler (yavrular), ilk başta hareketlidirler ve bitkinin yeni sürgünlerine veya meyvelere dağılırlar. Beslenmeye başladıktan sonra üzerlerini mumsu bir tabaka kaplamaya başlar.

• Yaşam Alanı: Ağacın gövde, dal, yaprak, meyve ve kök kısımlarının tamamında bulunabilirler. Özellikle meyvelerin çanak yaprak altında, sürgünlerin birleşme yerlerinde ve yaprak koltuklarında yoğunlaşırlar.

• Döl Sayısı: Koşullara bağlı olarak yılda 3 ila 8 döl verebilirler. Ilık kışlar ve sıcak yazlar üremelerini hızlandırır.

2. Zarar Şekilleri

Turunçgil Unlu Biti, bitkiye birden fazla yolla zarar verir:

1. Bitki Özsuyu Emme (Doğrudan Zarar):

   • Böcekler, bitkinin özsuyunu emerek beslenirler. Bu durum, bitkinin zayıflamasına, sararmasına, yaprak dökülmesine ve sürgün gelişiminin durmasına yol açar.

   • Özellikle meyvelerin üzerinde yoğunlaştıklarında, meyvenin deforme olmasına ve dökülmesine neden olabilirler.

2. Bal Salgılama ve Karapas (Dolaylı Zarar):

   • Beslenme sırasında tatlı ve yapışkan bir madde olan 'balımsı madde (Honeydew)' salgılarlar.

   • Bu madde, bitkinin yüzeyini kaplayarak 'Karaballık (Fümaj)' adı verilen siyah renkli mantarların gelişmesine ortam hazırlar.

   • Karaballık, meyve ve yaprakların yüzeyini kaplayarak bitkinin fotosentez yapma yeteneğini azaltır ve meyvelerin pazar değerini tamamen düşürür.

3. İhracat Kısıtlaması:

   • Meyvelerin üzerinde unlu bitin kendisinin bulunması veya salgıladığı mumsu atıkların kalması, ürünlerin iç ve dış pazarda kabul edilmemesine ve ekonomik kayıplara yol açar.

3. Mücadele Yöntemleri

Turunçgil Unlu Biti ile mücadele, Entansif Zararlı Yönetimi (IPM) prensiplerine uygun, biyolojik, kültürel ve gerektiğinde kimyasal yöntemlerin entegre kullanımıyla yapılır.

A. Kültürel Önlemler

1. Budama: Ağacın iç kısımlarının hava almasını sağlayacak ve ışık girmesini kolaylaştıracak şekilde budama yapılmalıdır. Bu, nemi azaltır ve zararlının yayılmasını yavaşlatır.

2. Temizlik: Bulaşık dallar ve kurumuş kısımlar budanarak bahçeden uzaklaştırılmalı ve imha edilmelidir.

3. Karınca Kontrolü: Unlu bitlerin salgıladığı balımsı madde, karıncaları cezbeder. Karıncalar ise unlu bitleri doğal düşmanlarından korur ve yayılmasına yardımcı olur. Bu nedenle karıncalarla mücadele zorunludur.

B. Biyolojik Mücadele (En Önemlisi)

Unlu bitlerin en etkili mücadele yöntemi, doğal düşmanlarının korunması ve desteklenmesidir.

• Asalaklar (Parazitoitler): Leptomastix dactylopii, unlu bitin en önemli doğal düşmanıdır ve mücadelede başarı oranı yüksektir.

• Yırtıcılar (Predatörler): Cryptolaemus montrouzieri (Avustralya uğur böceği), unlu bitin nimf ve erginlerini yiyerek popülasyonu baskılar.

Kullanım: Kimyasal mücadele, doğal düşmanları öldürmemek adına minimum seviyede tutulmalı veya doğal düşmanlara zarar vermeyen seçici ilaçlar kullanılmalıdır.

C. Kimyasal Mücadele

Kimyasal mücadele, diğer yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda ve zararlı popülasyonunun çok yükseldiği zamanlarda düşünülmelidir.

• Zamanlama: İlaçlama, zararlının nimf dönemine karşı yapılmalıdır. Çünkü mum tabakası henüz tam oluşmadığından ilaçlara karşı daha hassastırlar.

• Uygulama: İlaçlamanın, unlu bitlerin saklandığı yaprak koltukları, meyve çanakları altı ve ağacın iç kısımlarına ulaşacak şekilde, iyi bir kaplama sağlanarak yapılması gereklidir.

• Doz ve İlaç Seçimi: Kullanılacak insektisitlerin doğal düşmanlara olan etkisi dikkate alınmalı ve ruhsatlı ürünler tercih edilmelidir.

❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Turunçgil Unlu Biti nasıl tanınır? Turunçgil Unlu Biti, vücudunu kaplayan pamuksu, beyaz mum tabakası ile kolayca tanınır. Meyvelerin çanak yaprakları altında ve sürgün birleşim yerlerinde yoğunlaşmış grimsi-pembe renkli, oval böceklerdir.

2. Zararının temel kaynağı nedir? Temel zarar, bitki özsuyunu emerek bitkiyi zayıflatmasıdır. Ancak en büyük dolaylı zarar, salgıladığı balımsı madde üzerinde Karaballık (Fümaj) mantarının gelişmesidir. Bu durum fotosentezi engeller ve ürünün pazar değerini yok eder.

3. Unlu bit ile mücadelede en önemli doğal düşman hangisidir? En etkili doğal düşmanlar; Leptomastix dactylopii (asalak) ve Avustralya Uğur Böceği (Cryptolaemus montrouzieri) (yırtıcı) türleridir. Biyolojik mücadele bu zararlı için hayati önem taşır.

4. Karıncalarla mücadele neden gereklidir? Karıncalar, unlu bitin salgıladığı tatlı balımsı madde ile beslenirler. Buna karşılık, unlu bitleri doğal düşmanlarından koruyarak onların daha hızlı yayılmasına neden olurlar. Bu nedenle unlu bit mücadelesinde karınca popülasyonunu kontrol etmek şarttır.

5. Kimyasal ilaçlama ne zaman yapılmalıdır? Kimyasal ilaçlama, zararlının mum tabakasının tam gelişmediği genç nimf (yavru) dönemine denk getirilmelidir. İlaçlamada, doğal düşmanlara en az zarar veren, ruhsatlı ürünler seçilmelidir.