Yem Rasyon Oranları Nasıl Belirlenir?

Yem Rasyon Oranları Nasıl Belirlenir?

Yem rasyon oranları belirlemek, hayvanın sağlığı, verimi ve besin ihtiyaçlarının doğru şekilde karşılanması için kritik bir süreçtir. Bunu yaparken dikkate alınması gereken temel faktörler şunlardır: hayvan türü, yaş, canlı ağırlık, üretim dönemi (örneğin büyüme, laktasyon, yumurtlama) ve mevcut yem maddelerinin besin değerleri. İşte adım adım açıklaması:

 

1. Hayvanın Besin İhtiyacını Belirleme

Her hayvan türünün ve üretim tipinin belirli enerji ve protein gereksinimleri vardır. Örneğin:

• Sığır: Enerji (MJ), ham protein (%), lif (NDF), mineral ve vitaminler.

• Kümes hayvanları: Enerji (kcal), protein (%), amino asitler (lizin, metiyonin vb.), vitamin ve mineraller.

Bu ihtiyaçlar genellikle hayvanın canlı ağırlığı, yaş ve üretim seviyesi üzerinden tablolarla verilir. Örneğin:

• 400 kg süt ineği, günde 25 kg süt üretiyorsa, enerji ihtiyacı X MJ, protein ihtiyacı Y g şeklinde belirlenir.

 

2. Kullanılacak Yem Maddelerini Belirleme

Yem maddeleri protein kaynakları, enerji kaynakları ve lif kaynakları olarak sınıflandırılır. Örneğin:

• Enerji kaynağı: Mısır, buğday, arpa

• Protein kaynağı: Soya küspesi, ayçiçeği küspesi, balık unu

• Lif kaynağı: Yonca, saman, silaj

Her yem maddesinin besin değeri laboratuvar analizleri ile veya yem tablolarından belirlenir. Örneğin:

• Mısır: %8 protein, 3.5 Mcal/kg enerji

• Soya küspesi: %45 protein, 2.3 Mcal/kg enerji

 

3. Rasyonun Hesaplanması

Rasyon oranları genellikle dengeleme yöntemi veya formülasyon yazılımları ile belirlenir:

1. Enerji ve protein ihtiyacını belirle

2. Ana yem maddelerini seç

3. Rasyon oranlarını belirle:

   • Enerji kaynağı + protein kaynağı + lif kaynağı

   • Hayvanın günlük tüketebileceği kuru madde miktarı (% canlı ağırlık) dikkate alınır

4. Vitamin ve mineral takviyesi ekle

Örnek basit hesaplama:

• İneğin günlük ihtiyacı: 16 kg kuru madde, %16 protein

• Kullanılacak yemler: Mısır (%8 protein), Soya (%45 protein), Yonca (%18 protein)

• Rasyon oranı (yaklaşık):

  • Mısır: 50% → 8 kg

  • Soya: 15% → 2.4 kg

  • Yonca: 35% → 5.6 kg

• Toplam protein = 8×0.08 + 2.4×0.45 + 5.6×0.18 ≈ %16

 

4. Pratik İpuçları

• Rasyon dengesi sürekli izlenmeli ve hayvan performansı gözlemlenmelidir.

• Enerji ve protein dengesi bozulursa, verim düşer veya sağlık sorunları oluşur.

• Formülasyon yazılımları (NRC, CNCPS gibi) karmaşık rasyonları daha hassas hesaplamak için idealdir.

 

1. Süt Sığırı (400–500 kg, günlük 20–25 kg süt üretimi)

Yem Maddesi	Oran (%)	Günlük Miktar (kg)
Mısır	40	6–8
Soya küspesi	15	2–3
Yonca silajı	35	5–6
Mineral & vitamin	2–3	0.2–0.3
Su	Serbest	80–100 L

Not: Toplam rasyon, hayvanın enerji ve protein ihtiyacına göre ayarlanır (%16 protein hedeflenir).

 

2. Besi Sığırı (400 kg, hızlı kilo alımı için)

Yem Maddesi	Oran (%)	Günlük Miktar (kg)
Arpa veya mısır	50	8–10
Soya küspesi	20	3–4
Yonca veya saman	25	4–5
Mineral & vitamin	2–3	0.2–0.3

Not: Enerji ağırlıklı rasyon, hızlı kilo alımı için önemlidir.

 

3. Koyun (Yetişkin, 50–60 kg)

Yem Maddesi	Oran (%)	Günlük Miktar (kg)
Yonca kuru ot	50	1.5–2
Arpa veya mısır	30	1–1.2
Soya küspesi	15	0.3–0.5
Mineral & tuz	5	0.1
Su	Serbest	5–6 L

 

4. Kuzu (Büyüme dönemi, 20 kg)

Yem Maddesi	Oran (%)	Günlük Miktar (kg)
Yonca veya ot	40	0.5–0.6
Arpa/mısır	35	0.4–0.5
Soya küspesi	20	0.2–0.3
Mineral & vitamin	5	0.05
Su	Serbest	2–3 L

 

5. Keçi (Yetişkin, 50 kg)

Yem Maddesi	Oran (%)	Günlük Miktar (kg)
Kuru ot/yonca	50	1.5–2
Arpa/mısır	30	1–1.2
Soya küspesi	15	0.3–0.4
Mineral & tuz	5	0.1
Su	Serbest	4–5 L

 

6. Tavuk (Yumurta tavuğu, 1.5–2 kg)

Yem Maddesi	Oran (%)	Günlük Miktar (g)
Mısır veya buğday	55	110–120
Soya küspesi	25	50–55
Balık unu veya kireç	10	20
Vitamin & mineral	5–10	10–20
Su	Serbest	200–250 ml

 

💡 Önemli İpuçları:

1. Rasyon oranları hayvanın ağırlığı, üretim seviyesi ve yaşına göre değişir.

2. Su her zaman serbest olmalı, hayvanın performansı için kritik.

3. Protein ve enerji oranını dengede tutmak verim ve sağlık için şart.

4. Karma yem formülasyon programları (NRC, CNCPS) ile hassas rasyonlar hazırlanabilir.