Fungusit Nedir? Türleri, Etki Mekanizmaları Nelerdir?

🍄 Fungusit Nedir? Türleri, Etki Mekanizmaları ve Kullanım Alanları

Fungusit, bitkilerde mantar (fungal) kaynaklı hastalıkları önlemek, durdurmak veya tedavi etmek amacıyla kullanılan kimyasal veya biyolojik kökenli bitki koruma maddeleridir. Mantar hastalıkları (örneğin mildiyö, külleme, pas, antraknoz, kök çürüklüğü) tarımsal üretimde verim kayıplarının en yaygın nedenlerinden biridir. Fungusitler doğru zamanda ve uygun dozda uygulandığında bitkileri bu hastalıklardan koruyarak yüksek kalite ve verim sağlar.

🔹 Fungusit Türleri ve Etki Şekillerine Göre Sınıflandırma

Fungusitler üç ana kritere göre sınıflandırılır:

1. Etkili oldukları mantar yaşam evresi

2. Bitkideki hareket özellikleri (sistemik, kontak vb.)

3. Kimyasal yapıları ve etki mekanizmaları

 

🧪 1. Etki Şekline Göre Fungusit Türleri

Fungusit Türü	Etki Şekli	Özellik	Örnek Etken Maddeler
Koruyucu (Preventif)	Mantarın bitkiye bulaşmasını önler	Hastalık başlamadan önce uygulanır	Mancozeb, Kaptan, Bakır bileşikleri
Tedavi edici (Küratif)	Enfeksiyon sonrası etkilidir	Erken dönemde uygulanır	Propiconazole, Tebuconazole
Eradikant (Temizleyici)	Mantarın gelişmiş evrelerini öldürür	Şiddetli bulaşmalarda kullanılır	Dinocap, Trifloxystrobin
Antisporulant	Spor oluşumunu engeller	Bulaşma döngüsünü kırar	Azoxystrobin, Pyraclostrobin

 

🌿 2. Bitkideki Etki ve Hareket Özelliklerine Göre Fungusitler

Tür	Etki Biçimi	Açıklama	Örnek Fungusitler
Kontak (Yüzeysel)	Bitki yüzeyinde koruma sağlar	Yıkanabilir, kısa etkilidir	Kükürt, Bakır oksiklorür, Mancozeb
Sistemik (İçten etkili)	Bitki dokusuna geçer, uzun süre korur	Yeni sürgünleri de korur	Tebuconazole, Metalaxyl
Translaminar (Yarı sistemik)	Yaprağın bir yüzeyinden diğerine geçer	İç kısımlarda da etkilidir	Azoxystrobin, Cyprodinil
Lokal sistemik (Penetran)	Kısmen emilir, bulunduğu bölgede etki eder	Yaprak içi koruma sağlar	Propineb, Iprodione

 

⚗️ 3. Kimyasal Yapısına Göre Fungusit Grupları

Kimyasal Grup	Etken Madde Örnekleri	Etki Mekanizması	Kullanım Alanı
Bakırlı bileşikler	Bakır oksiklorür, Bordo bulamacı	Hücre zarını tahrip eder	Bakteriyel ve fungal hastalıklar
Kükürt bileşikleri	Elementel kükürt, Lime-sulfur	Spor oluşumunu durdurur	Külleme, pas hastalıkları
Dithiocarbamatlar	Mancozeb, Zineb, Propineb	Koruyucu yüzey etkili	Mildiyö, yaprak lekeleri
Triazoller	Tebuconazole, Propiconazole, Difenoconazole	Sterol biyosentezini durdurur	Külleme, pas, antraknoz
Strobilurinler (QoI)	Azoxystrobin, Pyraclostrobin, Trifloxystrobin	Solunumu engeller, spor gelişimini durdurur	Mildiyö, pas, yaprak lekeleri
Karboksamid (SDHI)	Boscalid, Fluxapyroxad, Bixafen	Solunum zincirini bozar	Kök çürüklüğü, yaprak lekeleri
Fenilamid	Metalaxyl, Benalaxyl	Sistemik, mildiyöde etkili	Bağ, patates, domates
Anilid / Benzimidazol	Carbendazim, Benomyl	Hücre bölünmesini durdurur	Geniş spektrumlu
Fosfonatlar (Phosphonates)	Fosetyl-Al, Potasyum fosfit	Bitki direncini artırır	Kök çürüklüğü, mildiyö

 

🌾 Tarımda En Çok Kullanılan Fungusit Etken Maddeleri ve Kullanım Alanları

Etken Madde	Kullanım Alanı	Hedef Hastalık
Mancozeb	Domates, patates, bağ	Mildiyö, yaprak leke
Tebuconazole	Buğday, arpa, elma	Pas, külleme
Azoxystrobin	Sebze, meyve, pamuk	Mildiyö, antraknoz
Metalaxyl-M	Patates, bağ	Mildiyö, kök çürüklüğü
Carbendazim	Meyve, sebze	Antraknoz, kök çürüklüğü
Kükürt	Gül, bağ, sebze	Külleme
Bakır oksiklorür	Zeytin, turunçgil	Bakteriyel leke, dal yanıklığı
Boscalid + Pyraclostrobin (kombinasyon)	Sebze, meyve	Geniş spektrumlu koruma

 

⚠️ Fungusit Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Aynı etki mekanizmasına sahip fungusitler art arda kullanılmamalıdır (direnç gelişimini önlemek için).

• Uygulama hava koşulları uygunken (yağışsız, rüzgarsız) yapılmalıdır.

• Bitki örtüsü iyi kaplanmalı, özellikle yaprak alt yüzeyleri ilaçla temas etmelidir.

• Hasat öncesi bekleme süresi (PHI) mutlaka dikkate alınmalıdır.

• Faydalı mikroorganizmalara zarar vermemek için gereksiz kimyasal kullanımından kaçınılmalıdır.

 

❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Fungusit ne zaman uygulanmalıdır?

Genellikle ilk hastalık belirtileri görülmeden önce (koruyucu amaçla) uygulanmalıdır. Nemli ve sıcak havalar mantar hastalıklarını tetikler.

 

2. Fungusit ile insektisit birlikte kullanılabilir mi?

Bazı fungusitler insektisitlerle karıştırılabilir; ancak ilaç etiketinde belirtilen karışım uygunluk tablosuna mutlaka bakılmalıdır.

 

3. Doğal fungusit var mı?

Evet. Sarımsak, sirke, neem yağı, soda çözeltisi gibi doğal bileşikler hafif fungal hastalıklarda destekleyici etki gösterebilir.

 

4. Fungusitler her bitkiye uygulanır mı?

Hayır. Fungusit seçimi bitki türü, hastalık tipi ve gelişim evresi dikkate alınarak yapılmalıdır.

 

5. Fazla fungusit kullanımı zararlı mı?

Evet. Aşırı kullanımı bitkide fitotoksisiteye ve çevrede kalıntı sorunlarına neden olabilir.

 

🌿 Sonuç

Fungusitler, tarımsal üretimde bitki sağlığını korumanın en etkili araçlarından biridir. Ancak başarılı bir koruma programı için doğru fungusit seçimi, uygun zamanlama ve entegrasyon (IPM) ilkelerine uyulması şarttır. Dengeli bir yaklaşım, hem yüksek verim hem de sürdürülebilir üretim sağlar. 🍃

 

💡 Anahtar Kelimeler:

fungusit, fungusit nedir, fungusit türleri, sistemik fungusit, koruyucu fungusit, doğal fungusit, bitki hastalıkları ilaçları, mildiyö ilaçları, külleme ilaçları, bakırlı fungusit, triazol fungusit, strobilurin