Nectria Kanseri Hastalığı (Nectria (Neonectria) Galligena)

Nectria Kanseri Hastalığı, Nectria galligena (eski adıyla Neonectria galligena) mantarının neden olduğu ve özellikle meyve ağaçlarında, özellikle elma ve armut gibi ağaçlarda görülen bir bitki hastalığıdır. Bu hastalık, ağacın yaprak, dal ve gövde kısımlarında ciddi hasara yol açar ve zamanla ağacın ölümüne sebep olabilir. Nectria mantarları, kanserli lezyonlar (galleri) ve dallarda çürümeler oluşturur, bu da ürün verimliliğini ciddi şekilde düşürür.

Nectria Kanseri Hastalığı Hakkında Genel Bilgiler

Bilimsel Adı

• Nectria galligena (eski adıyla Neonectria galligena)

Aile

• Nectriaceae

Tür

• Nectria galligena Nectria cinsine ait bir mantar türüdür.

Mikrobiyolojik Özellikler

• Nectria mantarları parazitik mantarlardır ve ahşap dokularda yaşarlar. Mantarlar, ağaçlarda hasar meydana getirerek, kanserli yaralar ve çürümeler oluştururlar.

• Sporlar: Nectria mantarları, ağacın yaralı kısımlarında spor üretir. Bu sporlar, rüzgar veya su yoluyla başka ağaçlara yayılabilir. Mantarlar mantar sporangium içinde çok sayıda mikroskobik spor üretir.

Hastalık Yayılımı

• Mantar, dallanma yerleri, yaprak kopmalarından oluşan yaralar, fiziksel hasarlar ve çürüyen bölgeler gibi zayıf noktalardan ağaca giriş yapar. Enfekte olmuş bölgelerde mantar hızla yayılabilir.

• Sporlar rüzgar ve yağmur ile ağaçtan ağaca yayılır. Mantar, enfekte ağaçların yüzeyine yerleşerek sporlarını bırakır ve çevredeki sağlıklı ağaçları enfekte eder.

Nectria Kanseri Hastalığının Etkileri

1. Ağaç ve Meyve Üzerindeki Etkiler

• Kanserli Lezyonlar: Nectria mantarı, genellikle dallar ve gövde üzerinde kırmızımsı-sarı renkli ve yumuşak dokuya sahip, çürüyen alanlar yaratır. Bu alanlar zamanla daha büyük bir hal alabilir ve ağacın ölümüne yol açabilir.

• Dal ve Gövde Çürümesi: Enfekte olmuş bölgelerde kanserli lezyonlar oluşur. Bu lezyonlar, ağacın besin ve su iletiminin engellenmesine sebep olur. Bu da kuruma, büyüme geriliği ve sonunda ağacın ölümüne neden olabilir.

• Meyve Düşmesi: Hastalık, ağacın meyve üretme yeteneğini de etkileyebilir. Enfekte olmuş ağaçlar daha az meyve verir veya meyveleri sağlıksız ve deforme olur.

• Ağaç Dallarının Kuruması: Enfekte olmuş dallar, hızla kurur ve tamamen ölür. Özellikle genç ağaçlarda bu durum çok hızlı gerçekleşebilir.

2. Ekonomik Zarar

• Ürün Verimliliği Kaybı: Nectria kanseri hastalığı, meyve ağaçlarının verimini ciddi şekilde düşürür. Ağaçlar öldüğünde veya meyve verimi azaldığında, üreticiler büyük ekonomik kayıplar yaşar.

• Tuzlu ve Çürük Meyveler: Enfekte olmuş meyveler, kalitesiz hale gelir ve pazar değeri kaybeder. Hasat sonrası meyve kalitesi düşer ve tüketilmeden önce hastalıktan etkilenmiş ürünler atılmak zorunda kalınabilir.

• Ağaç Zararları: Bu hastalık, ağaçların yıllarca verimli olmasını engeller. Özellikle ağaçların gençken enfekte olması, uzun vadede büyük maliyetlere yol açar.

3. Sağlık Üzerindeki Etkiler

• Toksin Üretimi: Nectria galligena, bazı durumlarda mikotoksinler üretebilir. Bu toksinler, mantarın enfekte ettiği bitkilerde bulunabilir, ancak bu genellikle daha çok tuzlu ürünlerde değil, doğrudan bitkisel materyallerde görülür.

• Alerjik Reaksiyonlar: Mantar sporları insanlarda alerjik reaksiyonlara yol açabilir, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde astım veya solunum yolu rahatsızlıkları görülebilir.

Hastalık Yayılımı ve Çevresel Koşullar

• Sıcaklık: Nectria mantarı, ılıman iklimlerde yaygın olarak görülür. En iyi gelişim sıcaklıkları 18-24°C arasında olup, hastalık bu sıcaklık aralığında hızla yayılabilir.

• Nem: Yüksek nem ve yağış, sporların yayılmasını hızlandırır. Yağışlı mevsimlerde, hastalık daha hızlı yayılır.

• Hasar ve Yaralar: Fiziksel hasar, mantarın ağaca girişini kolaylaştırır. Bu yüzden, güçlü rüzgarlar, düşük sıcaklıklar veya ağaç budaması gibi dış faktörler mantarın yayılmasına sebep olabilir.

Nectria Kanseri Hastalığının Önlenmesi ve Kontrolü

1. Enfekte Alanların Temizlenmesi

• Ölü Dalların Kesilmesi: Enfekte olmuş dallar ve ağaçlar, mantarın yayılmaması için hızlıca kesilmelidir. Bu işlemi yaparken, kesilen dalların doğru şekilde yok edilmesi gerekir.

• Ağaç Budaması: Hastalıklı ağaçlardan sağlıklı kısımlar budanmalı ve bu kesimler dezenfekte edilmelidir. Dalların budanmasında kullanılan aletler de temizlenmelidir.

2. Fungisit Kullanımı

• Kimyasal Kontrol: Nectria galligena mantarının yayılmasını önlemek için, belirli fungisitler kullanılabilir. Ancak, bu ilaçların kullanımı, gıda güvenliği yönetmeliklerine uygun olmalıdır.

• Uygulama Zamanı: Fungisitler, mantarın spor üretimi veya enfeksiyon dönemi sırasında uygulanmalıdır. Erken müdahale, hastalığın yayılmasını engellemeye yardımcı olur.

3. Doğal ve Biyolojik Kontrol Yöntemleri

• Biyolojik Kontrol: Bazı doğal mikroorganizmalar ve biyolojik fungisitler, Nectria mantarını kontrol etmek için kullanılabilir. Örneğin, bazı bakteriler ve mantarlar, Nectria'nın büyümesini baskılayabilir.

• Doğal Rakipler: Ağaçlarda, Nectria mantarının rekabetini engelleyen doğal mikroorganizmalar mevcuttur. Bu mikroorganizmalar, doğal dengeyi koruyarak hastalığın yayılmasını sınırlayabilir.

4. Ağaçların Sağlığını Koruma

• Sağlam Ağaçlar Seçme: Hasat için kullanılacak ağaçlar, sağlam ve hastalıklardan korunmuş olmalıdır. Ayrıca, doğru bakım ve gübreleme teknikleriyle ağaçlar güçlü hale getirilmelidir.

• Düşük Sıklaşma: Ağaçların dikilme mesafesi ve taç genişliği, iyi havalandırma sağlamak amacıyla optimize edilmelidir. Bu, mantarın hızla yayılmasını engeller.

5. Kontrol ve İzleme

• Düzenli İzleme: Ağaçlar ve meyve bahçeleri düzenli olarak görsel inceleme ile kontrol edilmelidir. Hastalık belirtisi gösteren ağaçlar hızla tespit edilmelidir.

• Enfekte Ağaçların Ayrılması: Enfekte olmuş ağaçlar, diğer sağlıklı ağaçlardan ayrılmalı ve gerektiğinde hastalık yayılmadan önce ortadan kaldırılmalıdır.

Sonuç

Nectria Kanseri Hastalığı, Nectria galligena mantarının neden olduğu ciddi bir bitki hastalığıdır. Hem ekonomik hem de ekolojik olarak büyük zararlar yaratabilir. Hastalığın yayılmasını engellemek için erken teşhis, doğru bakım, kimyasal ve biyolojik mücadele yöntemlerinin kullanılması çok önemlidir. Tarımda verimliliği artırmak ve sağlıklı meyve üretimini sürdürmek için bu tür hastalıkların etkili bir şekilde kontrol edilmesi gerekmektedir.