Yer Fıstığı Tarımı Nasıl Yapılır?

Yer Fıstığı Tarımı

Yer fıstığı tarımı, hem gıda sektöründe hem de yağ üretiminde yüksek ekonomik değere sahip bir tarım faaliyetidir. Türkiye’de özellikle Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde uygun iklim ve toprak koşulları sayesinde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Yer fıstığı, ılık ve güneşli iklimleri sever, kumlu-tınlı ve iyi drene edilmiş topraklarda en iyi verimi verir. Tarımda başarılı olmak için kaliteli ve sertifikalı tohum kullanımı, doğru dikim teknikleri, düzenli sulama ve gübreleme son derece önemlidir.

Ayrıca yabancı ot kontrolü, hastalık ve zararlılarla mücadele, mekanik ve elle hasat yöntemleri de yer fıstığı üretiminde verimi doğrudan etkiler. Yer fıstığı tarımı, uygun bakım ve ekim stratejileri ile yüksek kaliteli ürün elde edilmesini sağlar ve çiftçilere ciddi bir gelir kaynağı sunar. Bu rehberde, yer fıstığı yetiştiriciliğinin ekimden hasata kadar tüm aşamaları detaylı şekilde ele alınacak ve başarılı bir üretim için bilinmesi gereken tüm ipuçları paylaşılacaktır.

 

Yer fıstığı (Arachis hypogaea), baklagiller familyasından gelen ve hem yağ hem de gıda sanayisinde yüksek talep gören bir üründür. Türkiye’de özellikle Güneydoğu ve Akdeniz bölgelerinde yetiştiriciliği yapılır. Başarılı üretim için doğru toprak, iklim, gübreleme ve sulama yöntemleri çok önemlidir.

 

İklim ve Ekolojik İstekler

• Yer fıstığı ılık ve uzun bir büyüme dönemi ister (120–150 gün).

• Sıcaklık: 25–30°C arası optimal büyüme sağlar.

• Don ve aşırı soğuk bitkiye zarar verir; özellikle çimlenme döneminde don riski olmamalıdır.

• Nemli ancak su basmasına uğramayan alanları tercih eder.

 

Toprak Gereksinimleri

• Gevşek, kumlu-tınlı, iyi drene olan topraklar uygundur.

• Toprak pH’ı: 5.5–7.0

• Toprak organik madde oranı yüksek olursa kök gelişimi ve baklagil nitrojen fiksasyonu artar.

• Ağır killi ve su tutan topraklar kök çürümesine yol açabilir.

 

Tohum Seçimi ve Hazırlığı

• Sertifikalı, hastalıksız ve iri tohumlar tercih edilmelidir.

• Tohumlar ekim öncesi ıslatılabilir veya çimlenme kontrolü yapılabilir.

• Bazı üreticiler tohumları bakteri aşısı (Rhizobium) ile aşılayarak azot fiksasyonunu artırır.

 

Dikim

Dikim Zamanı

• İlkbahar, toprak sıcaklığı 18–20°C olduğunda ekim yapılmalıdır.

• Güney bölgelerde Mart–Nisan, serin bölgelerde Mayıs başı uygundur.

Dikim Aralıkları

• Sıra üzeri: 40–50 cm

• Sıra arası: 80–100 cm

• Toprağın işlenmesine ve mekanik hasada uygun aralıklar belirlenir.

Dikim Derinliği

• Tohumlar 3–5 cm derinliğe ekilir, hafif toprak ile örtülür.

 

Sulama

• Yer fıstığı dönemsel suya ihtiyaç duyar, özellikle çiçeklenme ve meyve bağlama döneminde.

• Aşırı sulama kök çürümesine yol açabilir.

• Damla veya yağmurlama sulama sistemleri kullanılabilir.

 

Gübreleme

• Toprak analizi temel alınmalıdır.

• Azot: Baklagiller olduğu için azot ihtiyacı düşüktür; erken dönemde küçük doz yeterlidir.

• Fosfor: Kök ve peanüt oluşumu için önemlidir.

• Potasyum: Meyve gelişimi ve verim için kritik.

• Organik gübre: Toprak yapısını iyileştirir ve mikroorganizmaları destekler.

 

Budama ve Bakım

• Yer fıstığı, doğal olarak yayılan bir bitkidir; budama gerekmez.

• Yabancı ot mücadelesi özellikle çimlenmeden 40–50 gün sonrasında önemlidir.

• Toprağın gevşetilmesi kök ve meyve gelişimini destekler.

 

Hastalık ve Zararlılar

Yaygın Hastalıklar

• Kök ve gövde çürüklüğü

• Yaprak lekesi

• Mildiyö

Zararlılar

• Yer fıstığı kurdu

• Trips

• Yaprak bitleri

Mücadele

• Hastalıklı alanların temizlenmesi

• Düzenli ilaçlama ve rotasyon

• Sağlıklı tohum ve uygun dikim aralığı

 

Hasat

• Yer fıstığı bitkisi olgunlaştığında yapraklar sararır ve kabuklar toprakta olgunlaşır.

• Mekanik veya elle hasat yapılabilir; önce bitki sökülür sonra kabuklu fındıklar ayrılır.

• Hasat sonrası kurutma, depolama ve işleme önemlidir.

 

Sonuç

Yer fıstığı tarımı, doğru iklim ve toprak seçimi, kaliteli tohum kullanımı, düzenli sulama ve gübreleme ile yüksek verim sağlar. Yabancı ot kontrolü, hastalık-zararlı yönetimi ve uygun hasat teknikleri kalite ve verimi artırır.