Turunçgil Yetiştiriciliği

Turunçgil Yetiştiriciliğine Giriş

Portakal, mandalina, limon ve greyfurttan oluşan turunçgiller; sıcak–ılıman iklim seven, ekonomik değeri yüksek ve dünya çapında geniş pazar ağı bulunan önemli meyve gruplarındandır. Uzun ömürlü olmaları ve yüksek verim kapasiteleri nedeniyle Türkiye’de en çok tercih edilen bahçe bitkileri arasındadır.

İklim Gereksinimleri

Turunçgiller kışları ılık, yazları sıcak bölgelerde en iyi gelişimi gösterir.

• Don zararına duyarlıdır; genç fidanlar -2°C’de zarar görebilir.

• Optimal sıcaklık: 25–30°C

• Rüzgâr, meyve dökümüne ve ağaçlarda kurumalara yol açabilir; bu nedenle rüzgâr kıranlar önemlidir.

 

Toprak İstekleri

• Derin, iyi drene olan kumlu–tınlı topraklar idealdir.

• Toprak pH’ı 6.0–7.5 aralığında olmalıdır.

• Kireç fazlalığı besin noksanlıklarına yol açabilir.

• Tabansuyu yüksek alanlarda kök hastalıkları riski artar.

 

Bahçe Tesisi ve Dikim

Dikim Zamanı

• Ilıman bölgelerde: Şubat–Mart

• Soğuk bölgelerde: Don riski tamamen geçtikten sonra

Fidan Seçimi

• Sertifikalı, hastalıksız, anaç–çeşit uyumu uygun olmalıdır.

• Yaygın anaçlar: Carrizo, Troyer, Turunç, Volkameriana

Dikim Aralıkları

• Limon: 5 × 5 m

• Portakal / Mandalina: 6 × 6 m

• Greyfurt: 6–7 × 6–7 m

 

Sulama

Turunçgiller düzenli su ister fakat su birikiminden hoşlanmaz.

• En ideal sistem: Damla sulama

• Yazın sık, kışın seyrek sulama

• Aşırı sulama kök çürüklüğüne; yetersiz sulama meyve iriliğinde düşmeye neden olur.

 

Gübreleme

Temel Besin Maddeleri

• Azot (N)

• Fosfor (P₂O₅)

• Potasyum (K₂O)

• Mikro besinler (Fe, Zn, Mg, Mn)

 

Uygulama Prensipleri

• Azot: İlkbahar, yaz ve sonbaharda bölünerek uygulanır.

• Potasyum: Meyve gelişim döneminde önemlidir.

• Fosfor: Dikim öncesi veya sezon başında verilir.

• Mikro elementler: Yaprak analizine göre yapılmalıdır.

Dilersen ağaç yaşına göre yıllık gübreleme tablosu hazırlayabilirim.

 

Çiçeklenme ve Meyve Tutumu

• Çiçeklenme ilkbaharda yoğunlaşır.

• Besin eksikliği, rüzgâr ve su stresi meyve dökümünü artırır.

• Doğru budama ve dengeli besleme meyve tutumunu güçlendirir.

 

Hastalık ve Zararlılar

Yaygın Hastalıklar

• Kök çürüklüğü (Phytophthora)

• Gövde zamklanması

• Mantar lekeleri

• Greening (HLB)

Zararlılar

• Yaprak pireleri

• Kırmızı örümcek

• Kabuklu bitler

Mücadele Yöntemleri

• Düzenli budama ve hava sirkülasyonu

• Drenajın iyileştirilmesi

• Biyoteknik tuzaklar

• Ruhsatlı bitki koruma ürünleri

 

Budama

Budama; ağacın şeklini korumak, verimi artırmak ve hastalıkları önlemek için yapılır.

En uygun dönem: Şubat–Nisan (don olmayan bölgelerde)

 

Hasat Zamanları

• Limon: Eylül–Nisan

• Portakal: Kasım–Mart

• Mandalina: Ekim–Aralık

• Greyfurt: Kasım–Mart

Hasat sırasında meyve sapı koparılmamalı, makasla alınmalıdır.

 

Depolama

• Soğuk hava depolarında 3–8°C'de, %85–90 nem oranıyla saklanabilir.

• Limonlar uygun koşullarda uzun süre depolanabilir.

 

Ekonomik Önemi

Turunçgiller iç pazarda ve ihracatta yüksek talebe sahiptir. Meyve suyu, kabuk yağı, kozmetik ve gıda sektöründe geniş kullanım alanı bulunur. Uzun vadeli yatırımlar için oldukça karlı bir üretim koludur.