Beauveria Bassiana (Entomopatojen Mantar, Erginlere Karşı)
🍄 Beauveria Bassiana
Beauveria bassiana (genellikle Bb olarak kısaltılır) doğada yaygın olarak bulunan, beyaz renkli, ipliksi bir mantar türüdür. Bu mantar, böcekler üzerinde doğal bir patogen (hastalık yapıcı organizma) olduğu için biyolojik mücadelede ve tarımsal zararlı kontrolünde büyük bir öneme sahiptir.
B. bassiana, böcekleri enfekte etme yeteneği nedeniyle entomopatojenik mantar (böcek hastalığı yapan mantar) olarak sınıflandırılır.
🦠 Etki Mekanizması: Böcekleri Nasıl Öldürür?
B. bassiana'nın aksiyonu, diğer biyolojik ajanlar (örneğin Bt toksini) gibi yutulmaya bağlı değildir; böceğin dış derisi (kütikula) aracılığıyla enfeksiyon gerçekleştirir.
-
Yapışma ve Çimlenme: Mantarın sporları (konidileri) böceğin dış yüzeyine temas ettiğinde, sporlar yapışır ve uygun nem ile sıcaklıkta çimlenmeye başlar.
-
Penetrasyon (Nüfuz Etme): Mantar, güçlü sindirim enzimleri (proteazlar, lipazlar) salgılayarak böceğin sert dış katmanını (kütikula) eritir ve içeri girmek için bir enfeksiyon tüyü (hifa) oluşturur.
-
İç Enfeksiyon: Mantar, böceğin vücut boşluğuna (hemosöl) girdiğinde, burada hızla çoğalır (blastospor oluşturarak), böceğin kanına karışır ve toksinler (örneğin beauvericin) salgılar.
-
Ölüm: Mantarın fiziksel olarak böcek dokularını tüketmesi ve toksinlerin salınması, böceğin felç olmasına, beslenmeyi bırakmasına ve sonunda ölmesine neden olur. Bu ölüme miykoz denir.
-
Mummifikasyon: Böcek öldükten sonra, özellikle nemli koşullar altında, mantar vücudu tamamen kaplayarak böceğin üzerinde beyaz, pamuksu bir küf tabakası oluşturur. Bu ölü böcek (mumya), mantarın yeni sporlarını çevreye yaymak için bir kaynak görevi görür.
🎯 Kullanım Alanları ve Avantajları
B. bassiana, çok çeşitli böcek gruplarına karşı geniş spektrumlu etkinliği nedeniyle ticari olarak birçok biyopestisit ürününde kullanılmaktadır.
-
Hedef Zararlılar:
-
Kınkanatlılar (Coleoptera): Hortumlu böcekler (Curculionidae), Patates böceği vb.
-
Yarı Kanatlılar (Hemiptera): Beyaz sinekler, yaprak bitleri, koşniller.
-
Kelebekler ve Güveler (Lepidoptera): Çeşitli tırtıl türleri.
-
Diğerleri: Termitler, kene ve akarlar.
-
-
Avantajları:
-
Geniş Spektrum: Birçok farklı böcek takımına karşı etkilidir.
-
Direnç Kırıcı: Böcekler Bt toksinine veya kimyasal ilaçlara karşı direnç geliştirmiş olsa bile, B.bassiana fiziksel penetrasyon mekanizması sayesinde yine de etkili olabilir.
-
Çevre Dostu: Memeliler, kuşlar ve balıklar için düşük toksisiteye sahiptir.
-
⚠️ Uygulama Zorlukları
B. bassiana'nın etkinliği, kimyasal pestisitlere göre çevresel koşullara daha hassastır:
-
Nem Gereksinimi: Sporların çimlenmesi ve böceğe nüfuz etmesi için yüksek neme ihtiyaç duyar. Kuru koşullar etkinliğini hızla azaltır.
-
UV Hassasiyeti: Güneş ışığındaki ultraviyole (UV) radyasyonu, mantar sporlarını hızla inaktive edebilir. Bu nedenle genellikle akşam saatlerinde veya bulutlu günlerde uygulanması önerilir.
🐛 Beauveria bassiana'nın Hedeflediği Önemli Zararlılar ve Uygulama Yöntemleri
B.bassiana, geniş bir konakçı yelpazesine sahip olsa da, ticari olarak en çok mücadele edilen ve en etkili olduğu kanıtlanmış zararlı grupları ve kullanılan temel uygulama yöntemleri şunlardır:
🎯 En Etkili Olduğu Başlıca Tarım Zararlıları
$B.\ bassiana$, sert dış yüzeye sahip (kütikula) böceklere karşı özellikle başarılıdır.
| Zararlı Grubu | Spesifik Örnekler | Hedeflenme Şekli |
| Hortumlu Böcekler (Curculionidae) | Palmiye Kırmızı Hortumlu Böceği (Rhynchophorus ferrugineus), Siyah Asma Biti (Otiorhynchus sulcatus). | Bu böcekler genellikle kimyasal ilaçlara karşı dayanıklıdır ve $B.\ bassiana$ böceğin saklandığı veya girdiği yerlere (gövde, toprak) uygulanabilir. |
| Beyaz Sinekler (Bemisia tabaci) | Sera ve sebze bitkilerinde yaygın zararlı. | Mantar, beyaz sineklerin hareketsiz nimf aşamalarına karşı çok etkilidir, özellikle yüksek nemli sera ortamlarında. |
| Patates Böceği (Leptinotarsa decemlineata) | Patates bitkilerinde en ciddi zararlı. | Mantar, hem larvaları hem de erginleri enfekte edebilir ve direnç yönetimi programlarında kimyasal ilaçlara alternatif olarak kullanılır. |
| Yaprak Bitleri ve Koşniller | Çeşitli $Aphididae$ türleri. | Özellikle yaprak bitlerinin kolonilerine nüfuz etmede etkilidir. |
🧪 Uygulama Yöntemleri
B bassiana'dan yapılan biyopestisitler, genellikle mantarın sporlarını içeren tozlar, ıslanabilir tozlar (WP) veya sıvı süspansiyonlar (SC) halinde formüle edilir. Uygulama, zararlı türüne ve mahsulün türüne göre değişir.
1. Yaprak Uygulamaları
-
Amaç: Yapraklar üzerinde beslenen veya yaşayan zararlıları (beyaz sinek, yaprak biti, tırtıl) hedeflemek.
-
Yöntem: Mantar sporları, tıpkı geleneksel bir ilaç gibi suyla karıştırılarak püskürtülür.
-
Başarı Faktörü: Mantarın canlı kalması ve çimlenmesi için uygulamanın akşamüstü veya bulutlu havada yapılması (UV ışığından korunmak için) ve ortamın yeterli neme sahip olması hayati önem taşır.
2. Toprak Uygulamaları
-
Amaç: Toprakta yaşayan veya pupalaşan zararlıları (Hortumlu böcek larvaları, bazı sinekler) hedeflemek.
-
Yöntem: Mantar sporları sulama suyu ile toprağa verilir veya granül formda serpilerek toprağa karıştırılır.
-
Avantaj: Toprak, UV ışığından koruma sağlar ve nem seviyesini korumaya yardımcı olur, bu da mantarın uzun süre aktif kalmasını sağlar.
3. Büyütme (Augmentasyon)
B bassiana, laboratuvarlarda büyük ölçekte üretilir ve ardından zararlı popülasyonunu bastırmak için kontrollü bir şekilde doğaya salınır. Bu, özellikle seralar gibi kapalı alanlarda çok başarılıdır.