Apanteles Spp. (Larva Endoparazitoitleri) Nedir?
Apanteles spp. (Hymenoptera: Braconidae familyasına bağlı, geniş bir cins) biyolojik mücadelede kullanılan en önemli ve yaygın parazitoit gruplarından biridir.
Daha önce bahsettiğimiz Trichogramma (yumurta parazitoiti) ve Bracon hebetor'dan (ektoparazitoit larva parazitoiti) farklı olarak, Apanteles türleri genellikle soliter (tek) veya gregar (grup) halinde gelişen, koinobiont (konukçuyu felç etmeyip, yaşamasına izin veren) iç parazitoitlerdir (endoparazitoit).
İşte Apanteles türlerinin temel özellikleri ve biyolojik mücadeledeki yeri:
🐛 Apanteles spp. (Larva Endoparazitoitleri)
Apanteles cinsi, dünya genelinde binlerce türü barındıran büyük bir gruptur ve neredeyse hepsi Lepidoptera (kelebekler ve güveler) larvalarını hedef alır.
1. Temel Özellikleri ve Parazitleme Mekanizması
| Özellik | Açıklama |
| Parazit Tipi | Endoparazitoit (Larvalar, konukçunun vücudu içinde gelişir.) |
| Konukçu Aşaması | Larva Parazitoiti (Genellikle erken dönem larvaları hedefler.) |
| Gelişim Şekli | Koinobiont (Dişi, yumurtasını bıraktıktan sonra konukçuyu hemen öldürmez. Larva bir süre daha beslenip büyümeye devam eder, ancak sonunda parazitoit tarafından tüketilir.) |
| Yaşam Şekli | Soliter (Tek bir konukçuda tek bir parazitoit birey gelişir) veya Gregar (Tek bir konukçuda birden fazla parazitoit birey gelişir). |
2. Yaşam Döngüsü ve Konukçuyu Öldürme
-
Yumurta Bırakma: Ergin dişi Apanteles, ovipozitorunu (yumurtlama borusu) kullanarak zararlının genç larvası içine tek (soliter) veya çok sayıda (gregar) yumurtasını bırakır.
-
Konukçunun Yaşamına Devam Etmesi: Parazitlenen larva, felç edilmediği için bir süre daha beslenmeye ve gelişmeye devam eder. Bu sırada Apanteles larvası konukçunun içinde gelişir.
-
Çıkış ve Ölüm: Apanteles larvaları gelişimini tamamladığında, konukçunun henüz ölmemiş vücudundan dışarı çıkar. Dışarı çıkan larvalar hemen konukçunun yanında beyaz veya sarı renkli ipeksi bir kokon örerek pupa dönemine girerler. Bu aşamada konukçu larva ölür veya hareket edemeyecek kadar zayıflar. Tarlada bir zararlı larvanın yanında görülen bu kokon kümeleri, Apanteles parazitizminin en belirgin işaretidir.
3. Türkiye'deki Başlıca Konukçuları ve Mücadeledeki Rolü
Apanteles türleri, Türkiye'de birçok tarla ve orman zararlısının önemli doğal düşmanıdır ve genellikle doğal yollarla popülasyonları yüksek seviyelere ulaşır.
| Zararlı Türü | Tarım Alanı | Apanteles Türü Örneği (spp.) |
| Yeşil Kurt / Pamuk Kurdu (Helicoverpa armigera) | Pamuk, Sebzeler | Türkiye'de Apanteles sp., mevsim sonunda Pamukta Yeşil Kurt parazitleme oranını %60'a kadar çıkarabilmektedir. |
| Yüzük Kelebeği (Malacosoma neustria) | Meyve, Orman Ağaçları | Orman ve meyve zararlılarına karşı önemli bir doğal baskılayıcıdır. |
| Bal Mumu Güvesi (Galleria mellonella) | Depo, Arıcılık | Apanteles galleriae türü, balmumu güvesi larvalarını parazitleyerek depo ürünleri ve arı kovanları için mücadelede kullanılır. |
Apanteles türleri, özellikle kimyasal ilaçlama yapılmayan veya EZY prensiplerine uyulan alanlarda popülasyonları desteklenerek zararlıların baskı altında tutulmasında kritik bir rol oynar. Doğal yaşam alanlarında korunmaları ve desteklenmeleri, biyolojik kontrol stratejilerinin temelini oluşturur.