Anafilaksi Nedir? Belirtileri, Nedenleri Nelerdir?

⚠️ Anafilaksi Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve İlk Yardım Yöntemleri

Anafilaksi, vücudun bağışıklık sisteminin bir maddeye (genellikle gıda, ilaç veya böcek zehiri) karşı aşırı ve ani tepki vermesiyle ortaya çıkan, hayati tehlike taşıyan ciddi bir alerjik reaksiyondur. Dakikalar içinde gelişebilir ve nefes darlığı, tansiyon düşüklüğü, bilinç kaybı gibi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle anafilaksi acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur.

🧬 Anafilaksi Nasıl Oluşur?

Bağışıklık sistemi, zararsız bir maddeyi (örneğin fıstık veya arı zehiri) tehdit olarak algıladığında IgE antikorları üretir. Bu antikorlar, mast hücrelerini ve bazofilleri aktive eder. Sonrasında histamin ve benzeri kimyasallar salınır, bu da:

• Kan damarlarının genişlemesine,

• Tansiyonun düşmesine,

• Solunum yollarının daralmasına neden olur.

 

Sonuç: Şok tablosu olarak bilinen anafilaktik reaksiyon gelişir.

 

🍽️ Anafilaksiye Neden Olan Yaygın Etkenler

Anafilaksiye yol açan tetikleyiciler kişiden kişiye değişir. En sık görülenler şunlardır:

 

🥜 Besinler

• Yer fıstığı, fındık, süt, yumurta, balık, kabuklu deniz ürünleri, susam

 

💊 İlaçlar

• Penisilin ve türevleri

• Ağrı kesiciler (örneğin ibuprofen, aspirin)

• Anestezik ilaçlar

 

🐝 Böcek Sokmaları

• Arı, yaban arısı, karınca gibi böceklerin sokmaları ciddi alerjik tepki oluşturabilir.

 

🧪 Lateks ve Diğer Maddeler

• Eldiven, balon, medikal ekipman gibi lateks içeren ürünler bazı kişilerde alerjiye neden olabilir.

 

⚠️ Anafilaksi Belirtileri

Anafilaksi belirtileri genellikle maruziyetten sonraki birkaç dakika içinde başlar.

 

🌡️ En sık görülen belirtiler:

• Deri: Kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen, dudak ve göz çevresinde şişlik

• Solunum sistemi: Nefes darlığı, boğazda tıkanma hissi, ses kısıklığı

• Dolaşım sistemi: Nabız zayıflığı, tansiyon düşüklüğü, baş dönmesi

• Sindirim sistemi: Mide bulantısı, kusma, karın ağrısı

• Sinir sistemi: Bilinç bulanıklığı, bayılma

 

💥 Anafilaktik şok, bu belirtilerin hızla ilerleyip solunum ve dolaşımın durmasına yol açtığı kritik tablodur.

 

🚨 Anafilaksi Durumunda İlk Yardım

Anafilaksi acil bir durumdur.

Uygulanması gereken adımlar:

1. Acil servisi (112) hemen arayın.

2. Kişi bilinçliyse ve yanında varsa, adrenalin oto-enjektörü (EpiPen) uygulayın.

   • Genellikle uyluğun dış kısmına, giysi üzerinden yapılır.

3. Kişiyi sırtüstü yatırın ve bacaklarını hafifçe kaldırın.

4. Sıkı giysileri gevşetin ve nefes almasını kolaylaştırın.

5. Kusma veya nefes zorluğu varsa, yan pozisyona getirin.

6. Tıbbi ekip gelene kadar hastayı yalnız bırakmayın.

 

🩺 Anafilaksi Tedavisi

Hastanede uygulanabilecek tedaviler:

• Adrenalin (epinefrin) enjeksiyonu (birincil tedavi)

• Antihistaminik ve kortikosteroid ilaçlar

• Oksijen tedavisi

• Damar içi sıvı desteği (serum)

 

Anafilaksi geçiren kişilere genellikle ilerideki olası ataklar için EpiPen taşıması önerilir.

 

🧠 Anafilaksi ile Alerjik Reaksiyon Arasındaki Fark

Özellik	Alerjik Reaksiyon	Anafilaksi
Şiddet	Hafif – Orta	Çok ciddi, ölümcül olabilir
Başlama süresi	Dakikalar – Saatler	Dakikalar içinde
Etkilenen sistem	Genellikle cilt	Solunum, dolaşım, sinir sistemi
Tedavi	Antihistaminik	Adrenalin (acil)

 

🔑 Anahtar Kelimeler

anafilaksi nedir, anafilaktik şok, anafilaksi belirtileri, anafilaksi tedavisi, epipen nedir, alerjik şok, anafilaksi neden olur, anafilaksi ilk yardım