Tarımsal Üretim Planlamasında Desteklemelerle Ilgili Neler Değişti?

Tarımsal Üretim Planlamasında Desteklemelerle Ilgili Neler Değişti?

Tarımsal Üretim Planlaması (TÜP), tarımsal destekleme sisteminde köklü değişiklikler yaparak, destekleri planlı üretime uyum ve verimlilik esasına bağladı.

İşte desteklemelerle ilgili en önemli değişiklikler:

1. 🔄 Mazot ve Gübre Desteği Kaldırıldı, Temel Destek Geldi

• Eski Sistem: Üreticilere Mazot ve Gübre Destekleri ayrı ayrı ve genellikle alan bazlı olarak ödeniyordu.

• Yeni Sistem:

  • Kaldırıldı: Mazot ve Gübre Destekleri (2025 üretim yılı itibarıyla) kaldırıldı.

  • Temel Destek: Bu destekler birleştirilerek Temel Destek adını aldı. Temel Destek, Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS)'ne kayıtlı ve aktif üretim yapan tüm üreticilere dekar başına bir taban ödeme olarak verilmeye devam edecek. Bu, yeni sistemdeki en temel ödeme kalemi oldu.

2. ⭐ Planlı Üretim Desteği (İlave Destek) Mekanizması

Yeni modelin ana amacı, planlı üretime teşvik etmektir.

• Şartlı Destek: Artık Planlı Üretim Desteği adı altında ilave destek almanın tek şartı, Bakanlıkça belirlenen stratejik ürünlerde üretim yapmak için izin almak veya sözleşme yapmaktır.

• Ek Ödeme: Planlama kapsamında izin alarak üretim yapan çiftçiler, Temel Destek'e ek olarak bu Planlı Üretim Desteği'ni alacaklardır. Bu, plansız üretime göre daha yüksek bir toplam destek anlamına gelir.

• Yaptırım: İzin almadan veya belirlenen ürün deseni dışında üretim yapan üreticiler, Fark Ödemesi Desteği dahil olmak üzere tüm bitkisel desteklerden men edilebilecektir.

3. 📅 3 Yıllık Öngörülebilir Destekleme

• Tek Yıllık Karar Yerine 3 Yıllık Karar: Daha önce destekleme kararları her yıl tek tek açıklanırken, artık üreticilerin ekim planlarını yapabilmesi için destekleme kararları 3 yıllık dönemler (örneğin 2024-2026) için ilan edilmektedir.

• Amaç: Üreticinin uzun vadeli plan yapmasını sağlamak, belirsizliği ortadan kaldırmak ve risklerini azaltmaktır.

4. 🌿 Alan Bazlı Desteklerde Değişiklikler

• Bazı ürünlerdeki alan bazlı destekler yeni model kapsamında yeniden düzenlenmiştir. Örneğin, fındıkta uygulanan Alan Bazlı Destek (dekar başına $170$ TL) kaldırılmıştır (2025 ürünü itibarıyla).

5. 💧 Su Kısıtı Olan Alanlarda Yaptırım

• Destek Kısıtlaması: Su kıtlığı yaşanan bölgelerde, su kullanımı yüksek olan (suya bağımlı) ürünlerin yetiştirilmesi kısıtlanmıştır.

• Yaptırım: Bu kısıtlamalara uymayan ve yeraltı suyu kullanım limitlerini aşan üreticiler, tarımsal desteklerden faydalanamayacaklardır. Kaynakların sürdürülebilir kullanımı desteklemelerin temel şartlarından biri haline gelmiştir.

Bu değişikliklerle birlikte destekleme sistemi, desteklenmeye hak kazanmayı (ÇKS kaydı) planlamaya uyuma (izin/sözleşme) bağlayarak tarımsal politikaları daha yönetilebilir ve hedefe yönelik hale getirmiştir.