Fidelerinizde Kök Yanıklığı Varsa Bunlara Dikkat Edin!

Kök yanıklığı (damping-off), özellikle genç fideler için en yıkıcı hastalıklardan biridir. Genellikle tohum çimlendikten hemen sonra veya fide ilk gerçek yapraklarını oluştururken ortaya çıkar ve fidelerin toplu ölümüne neden olabilir.

İşte'Fidelerinizde Kök Yanıklığı Varsa Bunlara Dikkat Edin!' başlıklı bir rehber:

 

🔥 Fidelerinizde Kök Yanıklığı Varsa Bunlara Dikkat Edin!

Kök yanıklığı (Damping-Off), fidelerin hızla çökmesine ve ölmesine neden olan, toprak kökenli fungal (mantari) ve oomycete (su kalıbı) patojenlerin neden olduğu bir hastalıktır. Pythium, Fusarium, Rhizoctonia ve Phytophthora gibi cinsler bu hastalığa yol açar.

Eğer fidelerinizde kök yanıklığı belirtileri görüyorsanız, durumun kötüleşmesini önlemek ve kalan fideleri kurtarmak için acilen aşağıdaki adımlara ve dikkat edilmesi gereken noktalara odaklanmalısınız.

1. Kök Yanıklığı Belirtilerini Doğru Tanıyın

Kök yanıklığı genellikle iki ana formda görülür:

• Çıkış Öncesi Yanıklık (Pre-emergence): Tohum çimlenir, ancak toprak yüzeyine ulaşamadan enfekte olur ve ölür. Fideler hiç çıkmamış gibi görünür.

• Çıkış Sonrası Yanıklık (Post-emergence): Tohum çimlenir, fide toprak yüzeyine çıkar, ancak birkaç gün sonra gövde tabanından (toprak hizasından) incelir, yumuşar ve aniden devrilir. Hastalığın adı bu durumdan gelir: Gövde sanki ateşle yakılmış gibi görünür.

 

2. Acil Önlemler ve İzolasyon

Hastalık çok hızlı yayılır. Derhal önlem alarak sağlıklı fidelerinizi korumalısınız.

 

A. Havalandırmayı Artırın ve Nem Oranını Düşürün

Kök yanıklığı patojenleri yüksek nem ve durgun hava koşullarında hızla gelişir.

• Hemen Yapın: Fide yetiştirme ortamınızı (sera, pencere kenarı, mini sera) hemen havalandırın. Fan kullanıyorsanız çalıştırın.

• Önemli: Ortamdaki bağıl nemi %70'in altına düşürmeye çalışın.

 

B. Sulamayı Azaltın ve Yüzeyi Kurutun

Aşırı sulama, patojenlerin hareketini ve gelişimini hızlandırır.

• Sulama Durumu: Sulamayı durdurun ve toprağın yüzeyinin tamamen kurumasını bekleyin. Toprağı sularken sadece ihtiyacı kadar su verin; saksı altından suyun süzülmesine izin vermeyin.

• Üst Yüzey Drenajı: Mümkünse, toprağın üst yüzeyine ince bir kum veya perlit katmanı ekleyerek üst yüzeyin hızla kurumasını sağlayın.

 

C. Hastalıklı Fideleri Uzaklaştırın

Enfekte olmuş fideler, sağlıklı fideler için virüs/mantar kaynağıdır.

• İzolasyon: Devrilmiş, incelmiş veya solgun görünen fideleri kökleriyle birlikte derhal ortamdan uzaklaştırın.

• Temizlik: Hastalıklı fideleri ve bu fidelerin temas ettiği toprağı mutlaka ortamdan atın. (Komposta atmayın!)

 

3. Uzun Vadeli Çözümler ve Kültürel Önlemler

Gelecekteki fide kayıplarını önlemek için şu faktörlere dikkat edin:

 

A. Steril Ortam Kullanın

Patojenler genellikle kirli topraktan, saksılardan veya aletlerden gelir.

• Toprak: Her zaman steril tohum veya fide harcı kullanın. Bahçe toprağı, kompost veya kullanılmamış eski harçları direkt kullanmayın.

• Saksı/Kap: Kullanılan tüm saksı, viyol ve aletleri her kullanımdan önce %10'luk çamaşır suyu çözeltisi ile dezenfekte edin.

 

B. Doğru Sıcaklık ve Işık Sağlayın

• Sıcaklık: Tohumlar, hızlı ve güçlü çimlenme için önerilen en uygun sıcaklıkta tutulmalıdır. Gecikmiş çimlenme, fidelerin patojenlere karşı savunmasız kalma süresini uzatır.

• Işık: Fideler, çimlenir çimlenmez yeterli ışık almalıdır. Işık eksikliği zayıf ve cılız (etiolated) fidelerin oluşmasına neden olur, bu da onları hastalığa karşı daha hassas yapar.

 

C. Doğru Sulama Tekniği

• Alttan Sulama: Mümkünse, suyun doğrudan toprak yüzeyine değil, saksı altındaki tabağa veya tepsiye verilerek toprak tarafından emilmesini sağlayın. Bu, toprak yüzeyinin kuru kalmasına yardımcı olur.

• Erken Sulamadan Kaçının: Akşam saatlerinde sulama yapmaktan kaçının; bu, toprağın gece boyunca ıslak kalmasına neden olur. Sabah sulaması, fazla suyun gün içinde buharlaşmasına izin verir.

 

D. Kimyasal / Biyolojik Mücadele

• Biyolojik Ajanlar: Kök yanıklığından koruyucu olarak, toprak harcına veya sulama suyuna Trichoderma ve Bacillus subtilis gibi yararlı mikroorganizmaları içeren biyolojik fungisitler (biyokontrol ajanları) ekleyebilirsiniz. Bu ajanlar, hastalık yapan patojenlerle rekabet eder ve onları baskılar.