Zararlılarla Mücadele Yöntemleri Nelerdir?

Zararlı hayvanların kültür bitkileri ve ürünlerinde yapabilecekleri zararların önlenmesi veya azaltılması amacıyla yapılan işlemlere zararlılarla mücadele denir.  Yapılacak mücadelenin ekonomik olması gerekir. Yani mücadele için yapılacak masrafın sonuçta kurtarılacak ürünün değerinden fazla olmaması gerekir. Bu nedenle herhangi bir kültür bitkisi veya ürüne zararlı bir tür görüldüğünde mücadeleye karar verilmeden önce zararlının popülasyon yoğunluğu ve yapabileceği zarar derecesini önceden tahmin etmek gerekir. Bu amaçla tarım bakanlığı'zirai mücadele teknik talimatları' ndan ve bu konuda çalışan araştırmacı kuruluşlardan yararlanılmalıdır. Ancak bazen gelecek yılın ürününü kurtarmak amacıyla veya devlet eliyle yürütülen mücadelede ekonomiklik ön plana çıkar. 

Zararlı hayvan grupları

1. 1-Düzenleyici (yasal mücadele)
2. 2-Kültürel mücadele
3. 3-Fiziksel ve mekaniksel mücadele
4. 4-Biyolojik mücadele
5. 5-Biyoteknik mücadele
6. 6- Genetik mücadele
7. 7-Kimyasal mücadele
8. 8-Entegle mücadele
9. 1-Düzenleyici (yasal mücadele)

Bu mücadele tarım bakanlığı tarafından kanun ve yönetmeliğe göre, yine bakanlık eliyle yürütülür. İkiye ayrılır.

a)Dış karantina: Ülke içinde bulunmayan zararlı hayvan türleri, bitki hastalık etmenleri ve yabancı ot türlerin.............. girişini önlemeye yönelik çalışmalardır. 

Gümrük.................................................................................................. giriş yapacak her türlü tarım ürünü ve yumru, soğan, tohum vb. Bitki üretim materyalleri denetlenir. Temiz materyallere izin verilirken bulaşık olanlar ilaçlanır, imha edilir veya geri çevrilir. Yurt içinden.......................................................................... Süreyi kapsayan'ihracat sertifikası' verilir. 

b)İç karantina: yurt içinde herhangi bir bölgede bulunan ancak diğer yörelerde bulunmayan zararlı, bitki hastalığı veya yabancı ot türlerinin temiz bölgelere yayılmaması için yapılan çalışmadır.

2-Kültürel mücadele

Yapılan normal tarım faaliyetlerini, zararlıların popülâsyonlarını düşürecek zararlarını azaltacak veya engelleyecek şekilde düzenlemektir.

Başlıca metotları: 

a) Sağlıklı bitki yetiştirmek: 

Kültür bitkilerini uygun yer ve toprakta yetiştirmek: uygun dozlarda, dengeli bir gübreleme yapmak, uygun bir ekim veya dikim sıklığı: toprak drenajı, sulama, budama ve temizlik gibi hususları kapsar. 

b) Zararlılara dayanıklı veya bağışık bitki çeşitleri yetiştirmek

Asma köklerinde beslenip kurumalara yol açan Asma Flokserasına karşı dayanıklı olan Amerikan çeşitleri üzerine yerli asma çeşitleri aşılanarak bağcılık yapılması floksera ile en uygun mücadele şeklidir. Kabuğu sert olan fındık çeşit'i sivri fındık, fındık kurduna dayanıklıdır.

c) Ekim dikim ve hasat zamanını, zararlılar aleyhine olacak şekilde düzenlemek

d) Yabancı ot ve organik artıkların tarla içi ve kenarından temizlenmesi 

Yabancı otlar birçok zararlılara yataklık ederler. Faydalı böceklerde bu bitkilerde barınabilecekleri için duruma göre hareket edilir. 

e)Toprak işlemenin zamanı, metodunu ve derinliğini zararlılar aleyhine olacak şekilde düzenlemek.

f) Bitki nöbetleşmesi zamanını (münavebe = rotasyon)

Konukçu bitki sayısı fazla olmayan ve fazla uçucu olmayan böcek türleri ve diğer zararlılara karşı uygulanabilir. Sadece buğdaygil bitkileriyle beslenen'buğdaygil gal........' ile en etkili mücadele yöntemi o araziye buğdaygiller dışında bitki ekmek veya nadasa bırakmaktır.

3-Fiziksel ve mekaniksel mücadele

Başlıca yöntemler

A-böceklerin yumurta kümelerini.............................................................. topluluklarını veya yuvalarını iri ergin larvaları toplamak ve öldürmek.(patates böceği, elma ağ kurdu)

B-Tuzak tesis etmek

Başlıca tuzak çeşitleri: ışık tuzakları, yem tuzakları, renk tuzakları, yapışkan tuzaklar, cinsel çekici tuzaklar.(feromon) Bazıları ikili kombinasyon halinde kullanılırlar. Örneğin renk ve yapışkan tuzak feromon –yapışkan tuzak tipi gibi. Kemiriciler için mekanik tuzaklar.

C-Yakmak

Bir yöreye yeni bulaşmış tehlikeli bir zararlı hastalık etmeni veya yabancı ot türünün imhası için kullanılır.

D-Isıtmak

Depolanmış tarım ürünlerinde ve bitki üretim materyalleri (tohum, yumru, soğan vb.) bünyesinde bulunan böcek akar ve nematod gibi zararlıları öldürmek için materyallin ısıtılması başarılı sonuç verebilir. Sıcaklık derecesi ve ısıtma süresi önemli olup materyale zarar verilmemelidir.

E- Soğutma

Depolarda veya içinde bulunan gıda maddesi ve diğer materyallerde bulunan zararlıların büyüme beslenme ve çoğalmalarını engellemek için ortam soğutulabilir. 

F- Radyoaktif ışınlar kullanılarak depolanmış tahıllardaki zararlılar öldürülebilir. Pahalı ve riskli olduğundan az kullanılan bir yöntemdir. 

4-Biyolojik mücadele

Tabiatta genellikle her canlı türünün az veya çok sayıda düşman türleri vardır. Bu durumdan yararlanılarak zararlılara karşı düşman türlerden faydalanarak yapılan mücadeleye denir. 

Biyolojik mücadele metotları 3 e ayrılır.

a-Yerli doğal düşmanların korunması ve desteklenmesi:

Bir yöredeki doğal düşmanların yaz ve kış şartlarında barınmaları için bitki örtüsü tesis etmek. Doğal düşmanlara toksik etkisi az olan pestisitlerin tercih edilmesi. Avcı ve parazit böcek erginlerinin beslenerek daha güçlü olmaları ve daha fazla çoğalmaları için bol çiçek açıp bol nektar, bal özü ve polen taşıyan bitkilerin ekilmesi veya dikilmesi.

b-Yerli doğal düşmanların popülasyonlarının artırılması:

O yöredeki doğal düşman türlerinin zayıf ve etkisiz olması durumunda: laboratuarda kitle halinde çoğaltılarak araziye salınması veya bol bulunduğu yerlerden toplanıp az bulunduğu yerlere salınması şeklinde uygulanır.

c- Doğal düşman ithali:

Yurtiçinde etkili doğal düşman türlerinin bulunmaması durumunda ithal edilerek laboratuarda çoğaltılan doğal düşman türleri araziye salınır. Başarılı biyolojik mücadele örneklerinin çoğunluğunda bu yöntem uygulanmıştır. 

DOĞAL DÜŞMANLAR

İki ana gruba ayrılır: 

1. A- artropod'lar (eklem bacaklılar)
2. B- mikroorganizmalar 

A- artropod'lar (eklem bacaklılar)

Zararlıların doğal düşmanları olan böcek ve akar türlerini kapsar. Akar türlerinin hepsi avcı karakterde olup zararlı akarlar ve küçük boyutlu böcekler ve yumurtaları ile beslenirler. Böcekler iki ana gruba ayrılır:

1-PARAZİT BÖCEKLER: Parazit böceğin dişisi yumurtalarını konukçu böceğin yumurtası, larvası veya pupası içerisine veya üzerine bırakır. Parazit yumurtalarından çıkan larvalar konukçu vücudunda beslenerek pupa olurlar. Bu arada konukçusunu öldürmez konukçusuna bağlı olarak yaşar. 

2- AVCI BÖCEKLER: Konukçu böceğe saldırarak yakalar ve sokucu-emici ağızlı olanlar konukçularının vücut içeriğini emerler. Isırıcı çiğneyici ağızlı olanlar ise konukçularını yiyerek beslenirler. Ülkemizde parazit ve avcı böceklerle ilgili birçok başarılı biyolojik mücadele örnekleri vardır. 

Avcı böceklerden üç örnek: turunçgil unlu biti pseudococcus citri'ye karşı bir uğur böceği türü olan cryptolae..............................., kış soğukları nedeniyle öldükleri için her yıl Adana ve Antalyada ki laboratuarlarda üretilerek çiftçilere satılmaktadır. 

Turunçgillerde ve diğer birçok meyve türlerinde zararlı olan torbalı koçnil (ıcheria purchasi)'ye karşı uğur böceği türü Rodolia cardinalis 50 yıl kadar önce ülkemize ithal edilmiştir.  Güney bölgemizde etkin bir avcı türüdür. Marmara bölgesi zeytin ağaçlarında zararlı olan zeytin kabuklu biti saissetia olene'yı uğur böceği chilocorus bipustulatus başarı ile kontrol etmektedir.  Parazit böceklerden üç örnek: Turunçgil unlu bitine karşı bir arı türü leptomastix dactylopi, Adana ve Antalyada ki laboratuarlarda üretilerek çiftçilere satılmaktadır. İncir kurdu cadra cautella' ya karşı bir arı türü olan bracon hebetor 1931 de yurdumuza ithal edilmiş ve her yıl aydın il müdürlüğü laboratuarlarında üretilerek kuru incir depolarına satılmaktadır. Meyve ağaçlarında zararlı olan dut koçnili diaspis pantagonna' ya karşı prospaltella berlesi 1943 de italyadan ülkemize ithal edilmiştir.

B-Mikroorganizmalar

Böceklerde hastalık oluşturan çok sayıda bakteri, mantar ve virüs türleri vardır. Ancak bunlardan çok azı zararlılarla mücadele etmeni olarak pratiğe verilebilmiştir. Bunlardan en iyi bilineni bakteri türü bacillus thuringiensi laboratuarda büyük miktarlarda üretilerek kelebek tırtıllarına karşı kullanılmaktadır.  Bacillus popilliae ise bazı kınkanatlıları etkileyen bir bakteriyel ilaçtır.

5-Biyoteknik mücadele

Böcek davranışlarını etkileyen bazı maddeler kullanmak suretiyle zararlara karşı mücadele edilebilmektedir. Bu maddeler: a) Beslemeyi önleyici maddeler: bitkilere püskürtüldüğünde böcek tarafından mideye alındıktan sonra böceğin beslenme ihtiyacını yok eden tokluk duygusu veren maddelerdir. Henüz pratikte kullanılmamaktadır. b)Böcek hormonları: böceklerde büyüme, gelişme ve başkalaşım gibi faaliyetlerin normal işleyişinde önemli rol oynayan gençlik hormonu (.............) sentetik olarak üretilerek böceklere verildiğinde bu gibi olaylar sekteye uğradığı için kısa zamanda böcek....