Şeker Otu Stevia Bitkisi Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Şeker Otu Stevia Bitkisi Yetiştiriciliği

Şeker otu (Stevia rebaudiana) son yıllarda doğal tatlandırıcı olarak hem Türkiye’de hem dünyada hızla önem kazanan bir bitkidir. Stevia, yapraklarındaki steviosid ve rebaudiosid-A maddeleri sayesinde şekerden 200–300 kat daha tatlı olmasına rağmen kalori içermez. Aşağıda, Stevia (şeker otu) yetiştiriciliği adım adım, pratik ve teknik olarak açıklanmıştır 👇

🌱 1. Genel Bilgiler

• Bilimsel adı: Stevia rebaudiana Bertoni

• Familya: Asteraceae (Papatyagiller)

• Köken: Güney Amerika (Paraguay – Brezilya sınırı)

• Kullanım: Doğal tatlandırıcı, ilaç, gıda ve içecek sanayii.

• Yaşam süresi: Tropik bölgelerde çok yıllık, Türkiye’de genellikle 3–5 yıl ömürlü.

 

🌿 2. İklim ve Toprak İstekleri

Özellik	Gereken Koşul
İklim	Sıcak, nemli ve don olmayan bölgeler. (Yıllık ortalama sıcaklık 20–30 °C)
Don	-2 °C’nin altındaki sıcaklıklarda zarar görür.
Toprak	Tınlı, iyi drene edilmiş, organik maddece zengin topraklar.
Toprak pH’ı	6.0 – 7.5 (nötr veya hafif asidik)
Yağış / Sulama	Düzenli sulama gerekir; kuraklıkta yaprak kalitesi düşer.

 

📍 Türkiye’de en uygun bölgeler: Akdeniz, Ege, Güneydoğu Anadolu’nun bazı kesimleri ve Karadeniz’in kıyı kuşağı.

 

🌾 3. Üretim Yöntemleri

🔹 a) Tohumla Üretim

• Tohumlar çok küçük ve çimlenme oranı düşüktür (%10–15).

• Genellikle fide üretimi için sera koşullarında yapılır.

• Ekim zamanı: Şubat–Mart (sıcak yastıklara veya viyollere).

• 20–25 °C sıcaklıkta 1–2 haftada çimlenir.

🔹 b) Çelikle Üretim (Tavsiye Edilen Yöntem)

• En güvenilir ve verimli yöntemdir.

• Sağlıklı bitkilerden 8–10 cm uzunluğunda uç çelikler alınır.

• Köklenme hormonu (IBA, NAA) uygulanabilir.

• 3–4 haftada köklenir, fide haline gelir.

• Tarla dikimi öncesi fide boyu 10–15 cm olmalıdır.

 

🌿 4. Tarla Hazırlığı ve Dikim

• Toprak iyi işlenmeli ve yabancı otlardan arındırılmalıdır.

• Organik maddece zengin topraklar tercih edilir.

• Dekara 3–4 ton yanmış çiftlik gübresi verilmesi tavsiye edilir.

• Gerekirse taban gübresi olarak 4–6 kg/da 15-15-15 NPK verilebilir.

 

📅 Dikim Zamanı:

• Don tehlikesi geçtikten sonra (Nisan sonu – Mayıs başı).

 

📏 Dikim Aralığı:

• Sıra arası: 40–50 cm

• Sıra üzeri: 25–30 cm
  ➡️ 1 dekara yaklaşık 6.000–8.000 fide dikilir.

 

💧 5. Sulama

• Stevia düzenli nem ister, kuraklığa hassastır.

• Damla sulama en uygun yöntemdir.

• Özellikle ilk 2 ay düzenli sulama kök gelişimi için kritik önemdedir.

• Aşırı sulama ise kök çürüklüğüne neden olabilir.

 

🍀 6. Gübreleme

Dönem	Gübre Türü	Miktar ve Uygulama
Ekim öncesi	Yanmış ahır gübresi	3–4 ton/da
Vejetatif dönem (Haziran–Temmuz)	Azotlu gübre (Üre, Amonyum Sülfat)	5–6 kg/da (2’ye bölünerek)
Yaprak gelişiminde	Yaprak gübreleri (K, Zn, Fe)	1–2 uygulama yapılabilir

 

➡️ Fazla azot, tatlı madde oranını düşürebilir. Dengeli gübreleme yapılmalıdır.

 

🌼 7. Hasat

• Bitkiler genellikle dikimden 3–4 ay sonra hasada gelir.

• Çiçeklenme başlangıcında (Ağustos–Eylül) hasat edilir çünkü yapraklardaki steviosid oranı bu dönemde en yüksektir.

• Saplar dipten 10–15 cm yukarıdan kesilir.

• Aynı bitkiden yılda 2–3 hasat alınabilir (sıcak bölgelerde).

 

🌞 8. Kurutma ve Saklama

• Yapraklar gölgede, havadar bir ortamda 35–40 °C’yi geçmeyecek şekilde kurutulur.

• Doğrudan güneş ışığı, tatlı maddeyi bozabilir.

• Kuruyan yapraklar elenerek saplarından ayrılır ve nem oranı %10’un altında olacak şekilde saklanır.

 

🧪 9. Verim ve Kalite

• Ortalama verim:

  • Yaş yaprak: 3–4 ton/da

  • Kuru yaprak: 500–700 kg/da

• Yapraklardaki steviosid oranı: %10–18 arasında değişir.

• 1 kg kuru yapraktan yaklaşık 100–150 g saf tatlandırıcı madde elde edilebilir.

 

🐛 10. Zararlılar ve Hastalıklar

Genelde dayanıklı bir bitkidir ama:

• Kök çürüklüğü (Rhizoctonia, Pythium)

• Yaprak lekeleri (Alternaria spp.)

• Beyaz sinek, yaprak biti gibi zararlılar görülebilir.

 

➡️ Kimyasal yerine biyolojik mücadele ve iyi drenaj önerilir.

 

🌿 11. Ekonomik Değer

• Şeker otu yaprakları, doğal tatlandırıcı üretiminde kullanılır.

• Steviosid ve rebaudiosid-A maddeleri, şeker yerine içecek, gıda, ilaç ve diyet ürünlerinde kullanılır.

• Türkiye’de üretimi artmakta olup, iyi bakımda 1 dekardan 20–25 bin TL gelir elde edilebilmektedir (2025 fiyatları değişken).

 

📋 Özetle:

Stevia, sıcak iklim seven, çok yıllık, yüksek katma değerli bir bitkidir.
Başarılı üretim için kaliteli fide, iyi drenaj, düzenli sulama, dengeli gübreleme ve doğru hasat zamanı kritik önemdedir.