Topraksız Tarımda Saksılarda Yetiştiricilik Nasıl Yapılır?

Topraksız tarımda saksılarda yetiştiricilik (Substrat Kültürü), en yaygın ve uygulaması en kolay hidroponik yöntemlerinden biridir. Bu yöntemde bitkiler, toprak yerine inert (etkisiz) bir substrat ile doldurulmuş geleneksel saksılar veya özel yetiştirme torbaları (slab) içinde büyütülür ve ihtiyaç duydukları tüm besinleri damla sulama yoluyla alırlar.

🏗️ 1. Sistemin Kurulumu ve Bileşenler

Saksılarda yetiştiricilik sisteminin temel bileşenleri, hassas besin yönetimi sağlamak üzere tasarlanmıştır:

• Saksılar/Yetiştirme Torbaları (Slablar): Çoğunlukla plastik veya polietilen malzemeden üretilmiş saksılar kullanılır. Bu saksıların altında, fazla besin çözeltisinin drenajını sağlamak için delikler bulunmalıdır.

• Substrat (Yetiştirme Ortamı): Substrat, bitkiye sadece fiziksel destek sağlar ve besin sağlamaz. En popüler substratlar şunlardır:

  • Kaya Yünü (Rockwool): Yüksek su tutma kapasitesine ve iyi havalandırmaya sahiptir. Genellikle sebze yetiştiriciliğinde (domates, biber) kullanılır.

  • Cocopeat (Hindistan Cevizi Torfu): Yüksek nem tutma kapasitesi ve doğal tamponlama yeteneği vardır.

  • Perlit/Vermikülit: İyi drenaj ve havalandırma sağlar, genellikle karışımlar halinde kullanılır.

• Damla Sulama Sistemi: Besin çözeltisini saksıların içine tek tek ve kontrollü bir şekilde ulaştıran boru hatları, damlatıcılar (emitters) ve pompa sisteminden oluşur.

• Drenaj Toplama Sistemi: Saksı altından süzülen fazla çözeltiyi toplayarak ya sistem dışına atan (açık sistem) ya da tekrar tanka geri dönüştüren (kapalı sistem) kanallar.

🌱 2. Yetiştiricilik Aşamaları

A. Substratın Hazırlanması ve Saksı Yerleşimi

1. Hazırlık: Seçilen substrat (özellikle cocopeat veya kaya yünü) kullanılmadan önce yıkanarak veya özel solüsyonlarla işlemden geçirilerek doğal tuzlarından ve pH dengesizliklerinden arındırılır.

2. Saksı Doldurma: Hazırlanan substrat saksılara doldurulur ve önceden hazırlanmış fideler dikkatlice dikilir.

3. Yerleştirme: Saksılar, drenajın rahatça akabileceği ve toplama kanalına ulaşabileceği bir tezgah veya zemin üzerine yerleştirilir.

B. Besin Çözeltisi Uygulaması (Fertigasyon)

1. Çözelti Ayarı: Bitkinin büyüme aşamasına uygun EC (Besin Konsantrasyonu) ve pH (Asitlik) değerlerine sahip besin çözeltisi hazırlanır. (Genellikle pH 5.5-6.5 arası.)

2. Sulama Döngüsü: Sulama, otomatik zamanlayıcılar (timer) ile kontrol edilir. Sulama aralıkları, substratın nemini koruyacak ve kökleri sürekli olarak taze besinle besleyecek şekilde kısa ve sık tutulur (günde birkaç kez).

3. Drenaj Yönetimi: Verilen çözeltinin yaklaşık %20-%30'unun saksı altından drenaj olarak akması sağlanmalıdır. Bu drenaj, substrat içinde biriken ve köklere zarar verebilecek fazla tuzları (yüksek EC) dışarı atar.

C. Gözetim ve Bakım

• EC ve pH Takibi: Besin tankındaki ve drenaj suyundaki EC ve pH seviyeleri her gün ölçülmeli ve gerekli düzeltmeler yapılmalıdır. Drenaj EC'sinin tank EC'sinden çok yüksek olması, tuz birikimi işaretidir ve sulama miktarı artırılmalıdır.

• Hastalık Kontrolü: Substrat sistemi, kök hastalıklarına karşı hassas olabilir. Erken teşhis ve sterilizasyon önemlidir.

• Substrat Değişimi: Substrat, kalitesini kaybetmeye başladığında (genellikle 1-2 yılda bir), bir sonraki yetiştirme dönemi için yenisiyle değiştirilmelidir.

Bu yöntem, hassas kontrol gerektirse de bitkilere ideal besin ortamı sağlayarak hızlı büyüme ve yüksek verim potansiyeli sunar.