Gübrelemeye Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Beslenme Bozuklukları

Gübrelemeye Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Beslenme Bozuklukları

Tarım ürünlerine olan talebin giderek yükselmesi öncelikle, bitkilerin daha iyi beslenmesini temin ederek sağlanan ürün artışları ile karşılanmıştır. Buna paralel Olarak genetik alanında sağlanan gelişmelerin katkısı ile geliştirilen yüksek verimli bitki çeşitleri de verim artışında etkili olmuştur. Yeni geliştirilerek kültüre alınan yüksek verimli varyetelerin bitki besin istekleri de doğal olarak yüksek olduğundan, gübreye olan talep iyice yükselmiştir.

Tarım sektörü gelişmiş ülkelerde azot, fosfor ve potasyum içeren gübrelerin yüksek oranda kullanılması, bu besin elementlerinin noksanlıklarını azaltmıştır. Ancak azot, fosfor ve potasyumlu gübrelerin giderek artan miktarlarda kullanılması, bu kez, diğer besin elementlerine olan ihtiyacı yükseltmiş ve magnezyum, kükürt gibi makro besin elementleriyle, birçok mikro besin elementlerinin noksanlıkları görülmeye başlanmıştır.

Bugün Türkiye'de de intensif tarım yapılan işletmelerde makro besinlerden magnezyum, mikro besinlerden ise demir, çinko, mangan ve bor noksanlıklarına sık rastlanılmaktadır. Bu besinlerin yeterli düzeyde bitkiye sağlanamadığı hallerde ise, bitki gelişememekte, ürün kaybı olmakta, kalite özellikleri bozulmakta ve ürünün pazar değeri de düşmektedir. Sonuç da üretici azot, fosfor ve potasyumlu gübreleri kullanmasına rağmen karlı bir çiftçilik yapamamakta, zarar etmektedir.

Azot, fosfor ve potasyum elementleri ile yapılan gübrelemenin bitkilerde diğer bazı elementlerin noksanlıklarını yaratması, sadece diğer elementlere olan ihtiyacın yükselmesinden de kaynaklanmamaktadır. İhtiyacın artmasına ilave olarak, bitki besin elementleri arasındaki interaksiyonlar nedeniyle de çeşitli noksanlıklar ortaya çıkabilmektedir.

Örneğin;

• Yüksek amonyum konsantrasyonun kalsiyum ve magnezyum alımını azalttığı
• Yüksek nitrat konsantrasyonunun başta demir olmak üzere mikro besinlerin alımını azalttığı
• Yine yüksek nitrat konsantrasyonunun fosfat alımını azalttığı, benzer şekilde yüksek fosfat konsantrasyonunun nitrat alımını azalttığı
• Yüksek potasyum konsantrasyonunun magnezyum ve kalsiyum noksanlığına neden olduğu
• Yüksek fosfor konsantrasyonunun çinko ve diğer mikro besinlerin alımını azalttığı
• Yüksek kalsiyum konsantrasyonunun demir, bor, mangan, magnezyum noksanlıkları yaratığı
• Yüksek amonyum konsantrasyonunun katyonuk elementlerin, özellikle magnezyum ve kalsiyum alımını azalttığı
• Yüksek bakır, çinko ve mangan miktarlarının demir alımını azalttığı bilinmektedir.

Bitki yetiştiriciliğinde gübrelerin intensif bir şekilde kullanılmasına bağlı olarak yukarıda örnekleri verilen çeşitli interaksiyonlara bağlı bazı besin elementlerinin noksanlıklarının ortaya çıkması, bize birçok ülkede ve birçok toprak da giderek artan oranda magnezyum ve iz elementlerin noksanlıklarının artmasının nedenini açıklamaktadır. Bu durum aslında birçok toprak da bu elementlerin gizli noksanlıklarının bulunduğunu göstermektedir. Besin elementlerinin gizli noksanlıkları, bitkide gözle görülür simptomlara neden olmasa bile, ciddi oranda ürün ve kalite kaybına neden olabilmektedir.