Topraksız Tarımda Gübreleme Nasıl Olmalıdır?

Topraksız Tarımda Bitki Besleme (Gübreleme)

Topraksız yetiştiricilik, bitkilerin besin maddeleri gereksinimlerinin karşılanması esasına dayanır. Topraksız tarımda bitki besleme geleneksel yapılan yetiştiricilikteki bitki beslemeden daha farklıdır. Bu farkın nedenleri şunlardır:

1. 1.Topraksız tarımda bitki başına kullanılan ortam hacmi çok azdır.
2. 2.Toprakta kil minerallerinin katyon değişim kapasitesi nedeniyle besin elementleri tutulabilir. Topraksız ortamların ise genelde katyon değişim kapasitesi düşüktür.
3. 3.Toprakta yapılan yetiştiricilikte genelde mikroelement gübrelemesi yapılmaz. Topraksız tarımda bitki gelişimi için gerekli tüm elementlerin yetiştirme ortamına ilave edilmesi gerekmektedir.
4. 4.Toprakta bitki kökleri geniş bir alana yayılmakla birlikte kök bölgesinde yarayışlı element miktarı topraksız ortamlardaki kadar yüksek değildir.
5. 5.Topraksız tarımda kaliteli gübrelerin kullanılması gerekir.
6. 6.Topraksız tarımda bitkilerin gübrelemeye tepkileri çok hızlıdır. Doğru veya hatalı uygulamaların sonuçları hızlı bir şekilde ortaya çıkar.
7. 7.Topraksız tarımda kök bölgesinin kontrolü mümkündür.
8. 8.Topraksız tarımda bitki beslemenin doğru bir şekilde yönetimi bilgi ve tecrübe gerektirir.

 

Bitki Gelişimi İçin Mutlak Gerekli Besin Elementleri

Bitkiler 16 elemente gereksinim duymaktadır. Bunlardan bitki dokularında fazla miktarda bulunanlara makroelement, az miktarda bulunanlara mikroelement denir. 

• Makroelementler: Karbon (C), Hidrojen (H), Oksijen (O), Azot (N), Fosfor (P), Potasyum (K), Kalsiyum (Ca), Magnezyum (Mg), Kükürt (S)
• Mikroelementler: Klor (Cl), Bakır (Cu), Demir (Fe), Mangan (Mn), Molibden (Mo), Çinko (Zn), Bor (B)

 

Makroelementler

Makro besin elementlerinden C, H, O; CO2 ve H2O’dan sağlandığı için topraksız yetiştiricilikte besin çözeltisi hazırlanmasında dikkate alınmamaktadır. Diğerleri (N, P, K, Ca, Mg, S) kök ortamına gereken miktarlarda ilave edilmelidir. Besin çözeltisine ilave edilmesi gereken makroelementler ve iyon formları aşağıdadır.   

 

  Besin Solüsyonunda Kullanılan Makro Elementler ve Yaygın Kaynakları

Makro Element	Simgesi	Atom Ağırlığı	İyonik Formu	Kimyasal Kaynağı		Makro Element İçeriği (%)
Azot	N	14	NO3-	Amonyumnitrat	NH4NO3	N: 16
				Kalsiyumnitrat	Ca(NO3)2	N: 15, CaO: 19
				Nitrikasit	HNO3	N: 20, 21
				Potasyumnitrat	KNO3	N: 13, K2O: 46
			NH4+	Amonyumnitrat	NH4NO3	N: 33
				Amonyumfosfat (mono)	NH4H2PO4	N: 11, P2O5: 21
				Amonyumfosfat (di)	(NH4)2HPO4	N: 18, P2O5: 46
				Amonyumsülfat	(NH4)2SO4	N: 21, S: 24
Fosfor	P	31	PO4-3	Amonyumfosfat (mono)	NH4H2PO4	P2O5: 27, N:12
				Amonyumfosfat (di)	(NH4)2HPO4	P2O5: 22, N:20
				Potasyumfosfat (mono)	KH2PO4	P2O5: 52, K2O: 34
				Potasyumfosfat (di)	K2HPO4	P2O5: 18, K20:22
				Fosforikasit	H3PO4	P2O5: 85
Potasyum	K	39	K+	Potasyumklorür	KCl	K20: 60
				Potasyumnitrat	KNO3	K20: 36, N: 13
				Potasyumfosfat (mono)	KH2PO4	K20: 30, P2O5: 23
				Potasyumfosfat (di)	K2HPO4	K20: 22, P2O5: 18
				Potasyumsülfat	K2SO4	K20: 50, S: 18
Kalsiyum	Ca	40	Ca+2	Kalsiyumklorür	CaCl2	CaO: 36
				Kalsiyumnitrat	Ca(NO3)2	CaO: 19, N: 15
				Kalsiyumsülfat	CaSO4	CaO: 29, S: 23
Magnezyum	Mg	24	Mg+2	Magnezyumsülfat	MgSO4.7H2O	MgO: 16.5, S: 13
Kükürt	S	32	SO4-2	Amonyumsülfat	(NH4)2SO4	N: 21, S: 24
				Potasyumsülfat	K2SO4	K20: 50, S: 18
				Kalsiyumsülfat	CaSO4	CaO: 29, S: 23
				Magnezyumsülfat	MgSO4.7H2O	MgO: 16.5, S: 13

 

BESİN ÇÖZELTİSİ

Gerek katı ve gerekse sıvı kültür ortamlarında bitkilerin topraktan sağladıkları besinleri sağlayamazlar. Topraksız kültürdeki en önemli konulardan birisi bitkilerin sürekli ve yeterli besin ile beslenmeleridir. Bu ise kaliteli bir suda, değişik gübrelerin çözülerek besin solüsyonlarına dönüştürülmeleri ve bitkilere verilmesi ile gerçekleştirilir. Besin solüsyonlarında gübre olarak Sevgican (1999) tarafından önerilen aşağıdaki makro ve mikro elementlerin kullanılması gereklidir. Besin solüsyonları hazırlanırken pH ve Ec değerlerinin ayarlanması unutulmamalıdır.

 

Makro Besin Elementlerinin Besin Eriyiğindeki Optimum ve Sınır Konsantrasyonları (mg/l)

N	P	K	Ca	Mg	S
300	80	250	400	75	400
150-1000	50-100	100-400	300-500	50-100	200-1000

 

Besin Solüsyonunda Kullanılan Mikro Elementler ve Yaygın Kaynakları

Mikro Element	Simgesi	Atom Ağırlığı	İyonik Formu	Kimyasal Kaynağı		Mikro Element İçeriği (%)
Bor	B	11	BO3-3	Borikasit	H3BO3	B: 16
Klor	Cl	35	Cl-	Potasyumklorür	KCl	Cl: 40
Bakır	Cu	64	Cu+2	Bakırsülfat	CuSO4.5H2O	Cu: 25
Demir	Fe	56	Fe+2, Fe+3	DemirŞelat fe EDTA	[CH2.N(CH2COO)2]2 FeNa+	Fe: 6-12
Mangan	Mn	55	Mn+2	Mangansülfat	MnSO4.H2O	Mn: 23
Molibden	Mo	96	MoO	Amonyummolibdat	(NH4)6Mo7O23.4H2O	Mo: 8
Çinko	Zn	65	Zn+2	Çinkosülfat	ZnSO4.7H2O	Zn: 22

 

Makro Besin Elementlerinin Besin Eriyiğindeki Optimum ve Sınır Konsantrasyonları (mg/l)

B	Cl	Cu	Fe	Mn	Mo	Zn
1.0	5.0	0.5	5.0	2.0	0.0	0.5
0.5-5.0	değişik	0.1-0.5	2-10	0.5-5.0	0.001-0.002	0.5-1.0

 

Bitki Beslemede Rol Alan Maro Ve Mikro Elementler

• Bitki Beslemede Azot Elementinin Fonksiyonları
• Bitki Beslemede Fosfor Elementinin Fonksiyonları
• Bitki Beslemede Potasyum Elementinin Fonksiyonları
• Bitki Beslemede Molibden Elementinin Fonksiyonları
• Bitki Beslemede Bakır Elementinin Fonksiyonları
• Bitki Beslemede Çinko Elementinin Fonksiyonları
• Bitki Beslemede Mangan Elementinin Fonksiyonları
• Bitki Beslemede Demir Elementinin Fonksiyonları
• Bitki Beslemede Bor Elementinin Fonksiyonları
• Bitki Beslemede Kükürt Elementinin Fonksiyonları
• Bitki Beslemede Magnezyum Elementinin Fonksiyonları
• Bitki Beslemede Kalsiyum Elementinin Fonksiyonları