Ev Yaşam Alanlarında Görülen Başlıca Fare Ve Sıçan Türleri

🐭 Tarımda ve Ev Yaşam Alanlarında Görülen Başlıca Fare ve Sıçan Türleri

Fare ve sıçanlar, dünya genelinde hem tarım alanları hem de kentsel yerleşim yerleri için büyük bir problem teşkil eden, Kemirgenler (Rodentia) takımına ait canlılardır. Bu türler, gıda kaynaklarını kirletme, yapısal hasar verme ve hastalık taşıma potansiyelleri nedeniyle zararlı (pest) olarak kabul edilirler.

Anatomi, yaşam tarzı ve tehlike seviyelerine göre ayrılan en yaygın üç tür şunlardır:

1. Ev Faresi (Mus musculus)

2. Göçmen Sıçanı (Rattus norvegicus)

3. Çatı Sıçanı (Rattus rattus)

1. 🏡 Ev Faresi (Mus musculus)

Ev faresi, insanlarla en çok iç içe yaşayan ve en yaygın görülen küçük kemirgen türüdür.

Temel Özellikler

• Boyut: En küçük zararlı kemirgendir (vücut uzunluğu 7-10 cm).

• Giriş Yeteneği: Vücutlarının esnekliği sayesinde 0.6 cm (kurşun kalem çapı) kadar küçük deliklerden bile kolayca geçebilirler.

• Yuvalanma Alanı: Genellikle duvar içleri, dolap altları, fırın arkaları gibi kapalı ve sıcak yerlerde yuvalanır.

• Davranış: Sıçanlara göre daha az temkinlidir ve yeni nesnelere daha hızlı adapte olur. Genellikle yuvalarının yakınında (3-10 metre) kalırlar.

• Tehlike: Temel zararları gıda kirliliği (çok sayıda dışkı ve idrar damlası bırakma), elektrik kablolarını kemirerek yangın riski yaratma ve hastalık taşıma potansiyelidir.

2. 🐀 Göçmen Sıçanı (Rattus norvegicus)

Halk arasında Lağım Sıçanı veya Kahverengi Sıçan olarak da bilinir. Kentsel alanlardaki en büyük sıçan türüdür.

Temel Özellikler

• Boyut ve Yapı: En büyük sıçan türüdür (20-25 cm) ve kaslı, küt ve iri bir vücuda sahiptir.

• Kuyruk: En belirgin özelliği, vücudundan daha kısa ve kalındır.

• Yaşam Alanı: Toprak altında kazdığı tünellerde, bodrum katlarında, lağımlarda ve zemin seviyesindeki nemli ve karanlık yerlerde yaşar.

• Hareket Yeteneği: Mükemmel bir yüzücü ve kazıcıdır, ancak tırmanma becerisi Çatı Sıçanına göre düşüktür.

• Tehlike: Yoğun yangın riski (kabloları kemirme), yapı temellerini zayıflatma ve Leptospiroz gibi ciddi hastalıkları taşıma potansiyelidir. Yeni nesnelere karşı neofobi (yenilik korkusu) gösterirler.

3. 🌳 Çatı Sıçanı (Rattus rattus)

Halk arasında Siyah Fare veya Ev Sıçanı olarak da bilinir. Adından anlaşıldığı gibi, yüksek yerleri ve tırmanmayı sever.

Temel Özellikler

• Boyut ve Yapı: Göçmen sıçanına göre daha küçük, ince ve zarif bir vücut yapısına sahiptir.

• Kuyruk: Vücudundan daha uzundur ve tırmanırken denge sağlamak için kullanılır.

• Yaşam Alanı: Çatı katları, tavan araları, asma tavanlar, duvar boşlukları, ağaç dalları ve sarmaşıklar gibi yüksek ve kuru yerlerde yuvalanır.

• Hareket Yeteneği: Mükemmel bir tırmanıcıdır; kablolar, borular ve duvarların dikey yüzeylerinde kolaylıkla hareket eder.

• Tehlike: Yüksek yerlerdeki kabloları kemirerek yangın riski oluşturur. Meyve ve sebze gibi sulu gıdaları tercih ettiği için özellikle meyve bahçeleri ve depolarda da sorun yaratır.

4. 🪓 Mücadele ve Önleme Yöntemleri

Tüm fare ve sıçan türleriyle mücadele, Entegre Zararlı Yönetimi (EZY) prensiplerine dayanır.

A. Dışlama (Kapıları Kapatma)

• Giriş Noktaları: Özellikle kış aylarında içeri girmelerini engellemek için, binaların zemin seviyesinde ve çatıda bulunan tüm delik, çatlak ve yarıklıklar (Göçmen Sıçanı için $2 \text{ cm}$, Ev Faresi için $0.6 \text{ cm}$) çelik yünü veya beton gibi dayanıklı malzemelerle kapatılmalıdır.

B. Sanitasyon (Çevresel Temizlik)

• Gıda Yönetimi: Evcil hayvan yemi, tohumlar ve insan gıdaları kapalı, sert ve hava geçirmez kaplarda saklanmalıdır. Mutfak ve depo alanları kırıntılardan temiz tutulmalıdır.

• Yuvalanma Alanları: Binaların çevresindeki odun yığınları, molozlar ve yoğun bitki örtüsü (sarmaşıklar, çalılar) temizlenmeli ve binalardan uzak tutulmalıdır.

C. Kontrol (Tuzak ve Yemleme)

• Tuzaklama: Yüksek aktivite alanlarına (duvar kenarları) yaylı, kafesli veya yapışkan tuzaklar kurulabilir. Fare türüne göre doğru tuzak tipi ve konumu seçilmelidir.

• Yemleme: Çocukların ve evcil hayvanların ulaşamayacağı, kilitli yem istasyonları içinde yasal olarak onaylanmış rodentisitler (zehirli yemler) kullanılmalıdır. Neofobi nedeniyle, Göçmen Sıçanı yemlere alışması için zaman tanınmalıdır.