Pikan Cevizi Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

🥜 Pikan Cevizi Yetiştiriciliği: Uzun Vadeli Karlı Bir Yatırım

Pikan cevizi (Pecan - Carya illinoinensis), diğer ceviz türlerine göre daha tatlı ve yağ oranı yüksek, değerli bir meyve türüdür. Uzun ömürlü ve büyük taç oluşturan bir ağaç olduğu için bahçe tesisi ve bakımı özel dikkat gerektirir.

İşte pikan cevizi yetiştiriciliğinin temel adımları:

1. Ekolojik İstekler ve Uygun Bölge Seçimi

Pikan cevizi, özellikle gençken soğuğa karşı hassastır ve sıcak iklimleri tercih eder.

• İklim:

  • Kışlar: Ilık olmalı, ortalama sıcaklık 10°C'nin altında olmamalıdır. Soğuklama ihtiyacı 400-750 saat arasındadır. Kışın dinlenme döneminde -18°C'ye kadar dayanabilir.

  • Yazlar: Uzun ve sıcak geçmelidir. Büyüme dönemi (geç donlar ile erken sonbahar donları arası) en az 210 gün sürmelidir.

  • Don: Özellikle ilkbahar geç donlarından korunmak kritiktir.

  • Rüzgâr: Şiddetli rüzgarlı yerlerden kaçınılmalıdır, gövdesi rüzgâra karşı hassastır.

• Toprak:

  • Derinlik: Kazık köklü olduğu için toprak derinliğinin en az 180-200 cm olması gerekir.

  • Drenaj: İyi drenajlı, süzek (su tutmayan) olmalıdır.

  • Bünye: Kumlu-tınlı veya alüvyal, organik maddece zengin topraklar idealdir.

  • pH: 6.5 - 7.0 pH aralığı idealdir.

• Türkiye'de Uygun Bölgeler: Akdeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri (özellikle ılıman kısımları) yetiştiricilik için elverişlidir.

2. Çoğaltma ve Fidan Seçimi

Pikan cevizi, tohumdan üretildiğinde ana bitkinin özelliklerini taşımayabilir. Bu nedenle ticari yetiştiricilikte aşılı fidan kullanılması şarttır.

• Çoğaltma Yöntemi: Genellikle çöğürler (anaçlar) üzerine göz aşısı (yama göz aşısı) yöntemi uygulanarak çoğaltılır.

• Anaç Seçimi: Burkett çeşidi, tohum anacı olarak oldukça yaygın ve uygundur.

• Çeşit Seçimi ve Tozlanma:

  • Pikan cevizleri karmaşık döllenme sistemine sahiptir. Erkek ve dişi çiçekler farklı zamanlarda olgunlaşabilir (Protoandry veya Protogeny).

  • Bu nedenle bahçede mutlaka birden fazla çeşit (tozlayıcı ve ana çeşitler) karışık olarak dikilmelidir.

  • Sıcak İklime Uygun Çeşitler (Örnek): Pawnee, Mahan, Western, Lakota, Mandan.

3. Bahçe Tesisi ve Dikim

• Dikim Zamanı: Ağaçların dinlenme döneminde, genellikle kış sonu veya erken ilkbahar (don tehlikesinin geçtiği zaman) dikimi yapılır.

• Dikim Mesafeleri: Pikan ağaçları geniş taç oluşturur ve uzun ömürlüdür. Bu nedenle geniş dikim aralıkları tercih edilir:

  • 9 x 9 metre veya 10 x 10 metre aralıklar önerilir.

  • Not: Bu aralıklar, dekara yaklaşık 10 ila 12 fidan düşmesi demektir.

• Dikim Yöntemi:

  • Fidanlar, kök sistemine zarar vermeden, fidanlıktaki derinlikte çukurlara dikilir.

  • Dikimden hemen sonra fidana can suyu verilmelidir.

  • Fidanın boyu yaklaşık 100 cm'den tepe kesimi yapılarak ilk şekil budamasına başlanabilir.

4. Bakım İşlemleri

💧 Sulama ve Nem

• Pikan cevizi, özellikle meyve gelişimi ve yaz büyüme döneminde yüksek su tüketimine sahiptir.

• Zamanlama: İlkbaharda ve yaz aylarında, özellikle meyve büyüme dönemi ve meyve içinin sertleşmeye başladığı zamana kadar düzenli ve derinlemesine sulanmalıdır.

• Yöntem: Damlama sulama sistemi, sulamayı etkin bir şekilde yapmanızı sağlar.

🌿 Gübreleme

• Azot (N): Ağacın hızlı büyümesi için kritiktir. Genellikle yılda iki kez (çiçeklenme öncesi ilkbahar ve güz dönemi) uygulanır.

• Fosfor ($P_2O_5$) ve Potasyum ($K_2O$): Toprak analizine göre, ağacın taç izdüşümüne dairesel olarak veya bant şeklinde uygulanır. Potasyum meyve kalitesi için önemlidir.

• Çinko: Pikan cevizinde sık görülen bir eksikliktir. Çinko eksikliği varsa yapraktan uygulama yapılabilir.

✂️ Budama

• Sistem: Genellikle Modifiye Lider (Değişik Doruk Dallı) sistem uygulanır.

• Zamanlama: Kış (ağaçlar yaprak döktükten sonra) ve yaz budaması olmak üzere yılda iki kez yapılabilir.

• Amaç: Ağacın tacını oluşturmak, hava sirkülasyonunu sağlamak ve güneş ışığının iç kısımlara ulaşmasına izin vermek ana hedeftir.

5. Hasat ve Verim

• Meyveye Yatış: Pikan cevizleri, dikimden sonra çeşide ve bakıma bağlı olarak genellikle 4 ila 8 yıl arasında meyve vermeye başlar.

• Tam Verim: Ağaçlar, dikimden sonra 10. yaşından itibaren tam verime ulaşır.

• Verim: Tam verim döneminde bir ağaçtan çeşide ve kültürel işlemlere bağlı olarak 40 ila 80 kg arasında kabuklu pikan cevizi alınabilir.

• Hasat Zamanı:

  • Dış yeşil kabuk (hull) çatlamaya başladığında hasat zamanı gelmiş demektir.

  • Hasat genellikle Eylül sonu ile Kasım başı arasında yapılır.

• Depolama: Hasattan sonra meyveler gölge bir yerde %4 neme kadar kurutulur. Daha sonra seyrek örgülü, hava alabilen çuvallarda soğuk depoda saklanmalıdır.