Kolza Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Kolza (Kanola) yetiştiriciliği, özellikle yağ sanayii ve biyodizel üretimi için önemli bir yağ bitkisi olarak giderek yaygınlaşmaktadır. Ülkemizde genellikle kışlık kolza tercih edilir.

İşte kolza (kanola) yetiştiriciliğinin temel adımları ve dikkat edilmesi gerekenler:

🌻 Kolza (Kanola) Yetiştiriciliği Adımları

1. İklim ve Toprak İstekleri

2. Toprak Hazırlığı ve Ekim

A. Toprak Hazırlığı

• Önemli: Kolza tohumu küçük olduğu için iyi bir tohum yatağı hazırlanması hayati önem taşır.

• İşleme: Ön bitki hasat edildikten sonra (genellikle buğdaydan sonra), kalan artıklar temizlenmeli veya iyi parçalanarak toprağa karıştırılmalıdır.

• Tesviye ve Sıkıştırma: Ekimden önce toprak yüzeyi düzeltilmeli ve tohumların derine gitmesini engellemek için merdane çekilerek sıkıştırılmalıdır.

B. Ekim Zamanı ve Şekli

• Ekim Zamanı: Türkiye'de genellikle kışlık kolza ekimi yapılır ve bu, bölgeye göre 15 Eylül - 15 Ekim tarihleri arasına denk gelir. Geç ekim (Kasım'a sarkma) soğuklardan zarar görme riskini artırır.

• Ekim Derinliği: Çok sığ (0.5 - 1.5 cm) olmalıdır. Derin ekim, çıkışı zayıflatır ve düzensizleştirir.

• Tohum Miktarı:

  • Pnömatik Mibzer: Dekara yaklaşık 200-400 gram tohum.

  • Diğer Mibzerler: Dekara 400-600 gram tohum.

• Bitki Sıklığı: Metrekarede 60-100 bitki hedeflenmelidir. 60'ın altına düşerse ekonomik verim alınması zordur.

3. Bakım İşlemleri

A. Gübreleme

Kolza, Azot, Fosfor ve Kükürt'e iyi tepki veren bir bitkidir. Toprak analizi esas alınmalıdır.

• Azot (N): Toplam azotun bir kısmı ekimden önce, geri kalanı ise erken ilkbaharda (Şubat sonu - Mart başı) üst gübreleme şeklinde verilmelidir.

• Fosfor (P2O5): Tamamı ekimle birlikte toprağa verilmelidir.

• Kükürt (S): Kolza bitkisi kükürtü çok sever. Yağ kalitesini ve miktarını artırmak için kükürt içeren gübreler (örneğin amonyum sülfat) önerilir.

• İz Elementler: Bor ve Çinko noksanlıkları sıkça görülür. Yaprak analizine göre eksiklik varsa yapraktan uygulama yapılmalıdır.

B. Sulama

• Su İhtiyacı: Genellikle yağışa dayalı olarak yetiştirilir. Ancak en yüksek verim için yaklaşık 400 mm civarında suya ihtiyaç duyar.

• Zamanlama: Kurak geçen yıllarda, özellikle çiçeklenme dönemi ve tohum dolum evrelerinde sulama yapmak verimi önemli ölçüde artırır.

• Yabancı Ot Mücadelesi: Kolza, hızlı geliştiğinde yabancı otları baskılayabilir. Ancak erken büyüme döneminde rekabet gücü düşüktür. Yabancı otlar, verimi ciddi ölçüde düşürdüğü için uygun kimyasal mücadele yapılmalıdır.

4. Münavebe (Ekim Nöbeti)

Kolza, kendinden sonra ekilen buğday gibi tahıl ürünlerinin verimini artırdığı için (ortalama %10-30), iyi bir münavebe bitkisidir. Hardal ve ayçiçeğinden sonra ekilmemelidir.

5. Hasat ve Depolama

• Hasat Zamanı: Tohum kapsüllerinin kahverengiye döndüğü (tamamen sarardığı) ve tohum rutubetinin %8-9 düzeyinde olduğu zamandır (Haziran sonu - Temmuz başı).

• Yöntem: Kanola tablası olan biçerdöverler ile hasat edilir.

• Dikkat: Olgunlaşma aşağıdan yukarı doğru olduğu için tam olgunlaşma beklenirse alttaki kapsüllerde çatlama ve dökülme riski yüksektir. Bu nedenle dökülmeyi azaltmak için bulutlu veya sabahın erken saatleri gibi nemli koşullarda hasat önerilir.

• Depolama: Rutubetin %9'u geçmemesi önemlidir. Yüksek nemde kızışma ve küflenme çabuk başlar.

Başarılı bir kolza yetiştiriciliği, doğru ekim zamanı, iyi tohum yatağı hazırlığı ve uygun gübreleme ile mümkündür.