Fındık Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Fındık (Corylus avellana), Türkiye ekonomisi için büyük öneme sahip, dünya üretiminde lider olduğumuz bir üründür. Başarılı fındık yetiştiriciliği, doğru iklim, toprak koşulları, uygun çeşit seçimi ve düzenli bakım uygulamalarını gerektirir.

İşte fındık yetiştiriciliğinin temel aşamaları ve prensipleri:

🌰 Fındık Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

1. 🌍 İklim ve Toprak Gereksinimleri

Fındık, özellikle Karadeniz Bölgesi'nin iklim koşullarına adapte olmuş bir bitkidir.

• İklim: Fındık, ılıman iklimi sever. En kritik nokta, kış aylarında dona karşı oldukça hassas olmasıdır. Erkek çiçekler (püsküller) ve dişi çiçekler (kırmızıcıklar) don olaylarından kolayca zarar görür. Yıllık 700 mm'den fazla düzenli yağış ister.

• Toprak: İyi drene edilmiş, derin, nemli ve organik maddece zengin toprakları tercih eder. Fazla kireçli topraklardan kaçınılmalıdır. Toprak pH’ının 5.0 ile 7.0 arasında olması idealdir. Ağır ve su tutan killi topraklar kök boğulmasına neden olur.

• Rakım: Genellikle deniz seviyesinden 750 metreye kadar olan rakımlar idealdir. Daha yüksek rakımlarda don riski artar.

2. 🌱 Çeşit Seçimi

Bölgeye ve pazar talebine uygun çeşitlerin seçimi kritiktir. Türkiye'de en çok yetiştirilen ve en değerli çeşitler şunlardır:

• Tombul Fındık (Giresun): Kalitesi en yüksek, yuvarlak şekilli ve yağ oranı yüksektir.

• Palaz Fındık: Verimi yüksek ve yaygın bir çeşittir.

• Sivri Fındık: Kabuğu incedir, yüksek verimlidir ancak kalitesi Tombul'dan sonra gelir.

• Kuş Fındığı: Küçük taneli ve erken olgunlaşan bir çeşittir.

Önemli: Fındık kendine verimsiz (tozlanma için başka bir çeşide ihtiyaç duyar) bir bitkidir. Bu nedenle ana çeşitlerin yanına mutlaka uygun tozlayıcı çeşitler (örneğin yuvarlak fındık bahçelerine sivri fındıklar) belli oranlarda dikilmelidir.

3. 🌳 Bahçe Kurulumu ve Dikim

• Fidan Seçimi: Fındık fidanları genellikle ocak veya tek gövde şeklinde yetiştirilir. Yeni kurulan modern bahçelerde genellikle tek gövdeli sistem tavsiye edilir.

• Dikim Zamanı: En uygun dikim zamanı sonbaharda yaprak dökümünden sonraki dönemdir (Ekim-Aralık).

• Dikim Şekli:

  • Ocak Sistemi: Bir ocakta 3-5 adet ana dal bırakılır. Dikim mesafesi genellikle 5x5 metre veya 6x6 metre (hektara 250-330 ocak) olarak ayarlanır.

  • Tek Gövde Sistemi: Ağaçlar arasında daha sık aralık bırakılabilir.

4. 💧 Bakım Uygulamaları

A. Budama

• Şekil Budaması: Ocak sistemi veya tek gövde sisteminde uygun şekli vermek için ilk yıllarda yapılır.

• Mahsul (Verim) Budaması: Yaşlanmış, verimden düşmüş ve birbirine girmiş dallar çıkarılarak ocağın havalanması sağlanır ve yeni sürgünlerin oluşumu teşvik edilir.

• Dip Sürgünü Temizliği: Fındığın en önemli bakım işidir. Kökten çıkan dip sürgünleri (pürler) düzenli olarak temizlenmelidir, aksi takdirde ana dalların besinini alır.

B. Gübreleme

• Toprak Analizi: Gübreleme, mutlaka toprak analizi sonuçlarına göre yapılmalıdır. Fındık, özellikle Potasyum (K) ve Azot (N) elementlerine ihtiyaç duyar.

• Uygulama: Azot (N) gübrelemesi ikiye bölünerek (erken ilkbahar ve çiçeklenme dönemi) verilmelidir. Potasyum ve Fosfor ise genellikle sonbaharda uygulanır.

C. Toprak İşleme ve Yabancı Ot Kontrolü

• Toprak yüzeyi yabancı otlardan temizlenmeli ve hafifçe işlenerek havalandırılmalıdır. Ancak derin toprak işlemeden kaçınılmalıdır, bu köklere zarar verebilir.

5. 🛡️ Hastalık ve Zararlı Mücadelesi

Fındıkta en yaygın görülen zararlı ve hastalıklar şunlardır:

• Fındık Kurdu: Meyveye zarar veren en önemli zararlıdır.

• Külleme: Yapraklarda beyaz toz şeklinde görülen mantar hastalığıdır.

• Fındık Bakteriyel Yanıklığı (Xanthomonas): Genç sürgünlerde ve tomurcuklarda kurumaya neden olan bakteriyel hastalıktır.

Mücadele, hastalık ve zararlılar ekonomik zarar eşiğine ulaştığında uygun tarım ilaçları (fungisitler, insektisitler) ile yapılmalıdır.

6. 📅 Hasat ve Kurutma

• Hasat Zamanı: Fındık meyveleri, kabukları sararmaya ve kahverengileşmeye başlayıp kolayca daldan ayrıldığında hasat edilir (Genellikle Ağustos ayında).

• Kurutma: Hasat edilen fındıklar, kalitesini korumak ve en önemlisi Aflatoksin oluşumunu engellemek için hızla ve yeterince kurutulmalıdır. Fındık nem içeriği kabuklu haldeyken %6-7 seviyesine indirilmelidir. Kurutma işlemi genellikle temiz beton zeminlerde veya sergilerde yapılır.