Kahvenin Tarihçesi Nedir?

Kahve, dünya ticaretini, kültürünü ve hatta siyasetini derinden etkilemiş, yüzlerce yıllık zengin ve karmaşık bir tarihe sahiptir.

İşte kahvenin keşfinden küresel bir meta haline gelmesine kadarki tarihi süreci:

☕ Kahvenin Tarihçesi: Keşiften Küresel Yayılıma

1. Keşif Efsanesi: Etiyopya (M.S. 850 civarı)

Kahvenin keşfine dair en yaygın ve kabul gören hikaye, Etiyopya'nın güneybatısındaki Kaffa bölgesinde, yaklaşık M.S. 850 civarında yaşanmıştır.

• Çoban Kaldi ve Keçileri: Efsaneye göre Kaldi adında bir keçi çobanı, keçilerinin kırmızı meyveler (kahve kirazları) yedikten sonra gece boyunca enerjik ve uyanık kaldığını fark eder. Kaldi, bu durumu yerel bir manastırdaki din adamına bildirir.

• İlk Kullanım: Din adamı meyveleri ilk başta'Şeytan işi' diyerek ateşe atar. Ancak yanan kahve çekirdeklerinden yükselen güzel koku ilgisini çeker. Daha sonra çekirdekleri ezerek sıcak suyla karıştırır ve kahvenin uyarıcı etkisini keşfeder.

2. Yayılım ve İslam Dünyası (15. Yüzyıl)

Kahve, 15. yüzyılda Etiyopya'dan ayrılarak Yemen'e, özellikle de Yemen'in liman kenti Mocha (Moka) üzerinden Arap Yarımadası'na yayılmıştır. Bu dönemde kahve, yalnızca Arap dünyasında yetiştiriliyordu ve Arap tüccarlar, tohumların dışarı çıkarılmasını yasaklayarak tekeli ellerinde tutuyorlardı.

• Dini ve Kültürel Kullanım: Kahve, başlangıçta sufi tarikatları arasında geceleri ibadet sırasında uyanık kalmak için kullanılmıştır.

• İlk Kahvehaneler: 15. yüzyılın ortalarında Mekke ve Medine'de, 16. yüzyılın başlarında ise Kahire ve İstanbul'da ilk 'Kıraathaneler' (Kahvehaneler) açılmıştır. Bu kahvehaneler, sadece içecek tüketilen yerler değil, aynı zamanda siyasi, edebi ve sosyal tartışmaların yapıldığı önemli kamusal alanlar haline gelmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nda kahve, saraydan halka yayılarak günlük yaşamın ayrılmaz bir parçası olmuştur.

3. Avrupa'ya Giriş ve Kontrol (17. Yüzyıl)

Kahve, 17. yüzyılda Venedikli tüccarlar aracılığıyla Avrupa'ya ulaştı.

• 'Şeytanın İçeceği': Kahve, ilk başta Hristiyan din adamları tarafından şüpheyle karşılandı ve'Müslüman içeceği' olduğu gerekçesiyle yasaklanması istendi. Ancak Papa VIII. Clement, kahveyi tattıktan sonra onu'Hristiyanlaştırdı' ve içilmesi onaylandı.

• Avrupa Kahvehaneleri: 17. yüzyılın ortalarında Oxford, Londra, Paris ve Viyana'da kahvehaneler açıldı. Londra'daki kahvehaneler, iş dünyası ve siyasetin merkezi haline geldiği için'Penny Üniversiteleri' (bir kuruşa bilgi edinilen yerler) olarak anılırdı.

4. Küresel Yayılım ve Kolonizasyon (18. Yüzyıl)

Arap tekelinin kırılması, kahvenin hızla tropikal kolonilere yayılmasını sağladı.

• Yasakların Delinmesi: Bir efsaneye göre, 17. yüzyılın sonlarında Baba Budan adlı Hintli bir sufi, Yemen'den yedi adet canlı kahve tohumunu (kirazları) gizlice kaçırarak Hindistan'a getirmiş ve ekmiştir.

• Hollanda'nın Rolü: Hollandalılar, kahveyi 17. yüzyılın sonlarında Endonezya'ya (Cava Adası) taşıyarak büyük plantasyonlar kurdu ve kahveyi ticari bir meta haline getirdi.

• Fransa ve Latin Amerika: 18. yüzyılın başlarında, Fransız deniz subayı Gabriel de Clieu, bir kahve fidesini Martinik'e (Karayipler) taşıdı. Bu tek fide, zamanla tüm Orta ve Güney Amerika'daki (Brezilya, Kolombiya, Kosta Rika) devasa kahve endüstrisinin temelini atmıştır.

Günümüzde

Kahve, günümüzde petrolün ardından küresel ticarette en çok işlem gören ikinci meta olma unvanını korumaktadır. Tarihi, kültürel değişimin, ticaret yollarının ve küresel güç dengelerinin bir aynası olarak kabul edilir.