Toprakta Azot Şekilleri Nelerdir?

Toprakta Azot Şekilleri Nelerdir? Azot Döngüsü ve Kullanılabilir Formlar 🔄🌱

Toprak, Azotu (N) farklı kimyasal formlarda depolar, ancak bitkiler bu formların sadece küçük bir kısmını doğrudan alabilirler. Azotun bu formlar arasındaki sürekli dönüşümü, Azot Döngüsü olarak bilinir ve toprağın verimliliği için hayati öneme sahiptir.

Toprakta Azot, genel olarak iki ana kategori altında bulunur: Organik Azot ve İnorganik Azot.

1. Organik Azot (Bitki ve Hayvan Kalıntıları)

Topraktaki Azotun büyük bir kısmı (genellikle %95'ten fazlası) organik bileşikler halinde bulunur. Bu form, bitkiler tarafından doğrudan alınamaz.

• Kaynak: Ölmüş bitki ve hayvan kalıntıları, hayvan gübreleri ve toprak mikroorganizmalarının hücreleri.

• Özellik: Azot, proteinler ve amino asitler gibi kompleks organik moleküllere sıkıca bağlıdır. Bitkiler için bir Azot deposu görevi görür.

• Kullanılabilirlik: Bitkiye faydalı hale gelmesi için, toprak mikroorganizmaları tarafından Mineralizasyon süreciyle parçalanarak inorganik formlara dönüştürülmelidir.

2. İnorganik Azot (Bitkinin Aldığı Formlar)

İnorganik Azot formları, bitkilerin kökleri aracılığıyla doğrudan alabildiği çözünür iyonlardır.

A. Amonyum İyonu (NH_4)

• Oluşumu: Organik maddelerin ilk parçalanma ürünüdür (Mineralizasyon). Ayrıca, üre ve amonyum sülfat gibi gübrelerin uygulanmasıyla da oluşur.

• Özellik: Pozitif yüklü bir katyondur. Bu nedenle, negatif yüklü kil ve organik madde parçacıklarına sıkıca bağlanır.

• Hareketlilik: Toprakta az hareketlidir; yıkanma (sızıntı) riski düşüktür.

• Bitki Alımı: Bitkiler bu formu doğrudan alabilirler, ancak yüksek konsantrasyonlarda Amonyum toksisitesi riski vardır.

B. Nitrat İyonu (NO_3)

• Oluşumu: Topraktaki Amonyum'un, Nitrobacter gibi özel bakteriler tarafından Nitrifikasyon süreciyle oksitlenmesi sonucu oluşur.

• Özellik: Negatif yüklü bir anyondur. Bu nedenle toprak parçacıklarına bağlanmaz.

• Hareketlilik: Toprakta ve suda çok hareketlidir. Bu durum, bitki köklerine kolayca ulaşmasını sağlar (Kütle Akışı), ancak aynı zamanda aşırı sulama veya yağışla yıkanma (sızıntı) riski en yüksek olan formdur.

• Bitki Alımı: Çoğu bitki için en hızlı ve kolay alınan Azot formudur.

C. Azot Gazı (N_2) ve Azot Oksitler (N_2O)

Bunlar, bitkiler tarafından alınabilen formlar değildir, ancak Azot döngüsünün kayıp veya kazanç aşamalarında rol oynarlar:

• Azot Gazı (N_2): Atmosferik Azot, baklagillerde Biyolojik Fiksasyon ile toprağa kazandırılır. Ancak Denitrifikasyon süreciyle Nitratın tekrar gaz haline dönüşerek atmosfere geri kaçmasına neden olabilir.

• Azot Oksitler (N_2O): Denitrifikasyon sırasında oluşan güçlü bir sera gazıdır ve Azot kaybına işaret eder.

3. Azotun Topraktaki Dengesi