Endüstri Ve Süs Bitkileri Hastalıkları İle Kimyasal Mücadele Nasıl Yapılır?

Endüstri ve süs bitkilerinde hastalıklarla kimyasal mücadele, ürünün ekonomik (endüstri bitkileri) veya estetik (süs bitkileri) değerini korumak amacıyla uygulanan planlı bir süreçtir. Bu mücadelede amaç, hastalığı tamamen yok etmekten ziyade, ekonomik veya estetik zarar eşiğinin altına düşürmektir.

Kimyasal mücadele, daima Entegre Zararlı Yönetimi (EZY) prensipleri içinde, kültürel ve biyolojik yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda ve son çare olarak uygulanmalıdır.

İşte endüstri ve süs bitkilerinde kimyasal mücadelenin temel aşamaları:

1. 🔍 Hastalık Teşhisi ve Mücadele Kararı

Doğru ilaçlama, doğru teşhisle başlar.

• Kesin Tanı: Hastalığın etmeni (mantar/fungus, bakteri, virüs vb.) laboratuvar ortamında veya uzmanlarca doğru teşhis edilmelidir. Yanlış teşhis, uygulanan ilacın tamamen etkisiz kalmasına neden olur.

• Mücadele Eşiği: İlaçlama, hastalığın ekonomik veya estetik zarar eşiğine ulaştığı veya riskin çok yüksek olduğu (uygun iklim koşulları) anlarda yapılmalıdır. Süs bitkilerinde, küçük bir leke dahi estetik değeri düşüreceği için eşik daha düşük olabilir.

• İlaç Seçimi: Teşhise uygun, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış ve etiketinde ilgili bitki ve hastalık için tavsiye edilen fungisit veya bakterisit seçilir.

2. 🧪 Kimyasal Uygulama Yöntemleri

Hastalık etmeninin bulunduğu bölgeye ve bitkinin yetiştirme şekline göre farklı uygulama teknikleri kullanılır.

A. Yaprak ve Gövde Uygulamaları (Folyar İlaçlamalar)

Hastalıkların yaprak, gövde, çiçek veya meyve üzerinde görüldüğü durumlarda en yaygın yöntemdir.

• Koruyucu İlaçlar: Hastalık sporları bitkiye ulaşmadan önce, bitki yüzeyini ilaçla kaplayarak enfeksiyonu fiziksel olarak engeller (Örn: Bakırlı bileşikler).

  • Zamanlama: Yağışlardan hemen önce, hastalık sporlarının en yoğun yayıldığı dönemlerde veya ilk belirtiler görülmeden uygulanır.

• Sistemik ve Tedavi Edici İlaçlar: Uygulandıktan sonra bitki dokusuna girer ve bitkinin içinde hareket ederek mevcut enfeksiyonları tedavi edebilir (Örn: Triazol grubu fungisitler).

  • Kritik Nokta: İlaçlamada bitkinin tüm kısımları, özellikle yaprak altları ve gövdeye yakın kısımlar, ilaçla kaplanmalıdır. Uygulama için uygun bir yayıcı-yapıştırıcı (adjuvan) kullanımı etkinliği artırır.

• Özel Teknikler (Seracılık): Serada sisleme, termal foglama (sisleme) veya dumanlama yöntemleri, ilacın bitkilerin her yerine ve yoğun yaprak altlarına ulaşmasını sağlar.

B. Toprak ve Kök Uygulamaları

Pythium, Fusarium, Rhizoctonia gibi toprak kökenli patojenlere karşı kullanılır.

• Damlama Sulama ile Uygulama: Sistemik fungisitler, doğru dozda hesaplanarak damla sulama sistemi aracılığıyla doğrudan bitkinin kök bölgesine (rizosfer) verilir. Bu, kök ve gövde çürüklükleri için etkili bir yöntemdir.

• Tohum/Fide İlaçlaması: Ekim/dikim öncesi, tohumlar veya fidelerin kökleri, erken dönem enfeksiyonları önlemek için fungisit çözeltisine batırılır veya ilaçlanır.

• Toprak Sterilizasyonu (Fumigasyon): Süs bitkisi fidanlıklarında veya seralarda, topraktaki tüm patojen yükünü yok etmek için dikim öncesi Dazomet gibi fumigantlar kullanılabilir (son çare yöntemidir).

3. 🛡️ Direnç Yönetimi ve Güvenlik

Kimyasal mücadelenin uzun vadede başarılı olması için direnç gelişimi engellenmeli ve güvenlik kurallarına uyulmalıdır.

• Direnç Yönetimi (Münavebe): Hastalık etmenlerinin kullanılan ilaca karşı direnç kazanmasını önlemek için, aynı etki mekanizmasına (Aynı Etki Grubu Kodu) sahip ilaçlar art arda kullanılmamalıdır. Bir sezon içinde farklı etki grubundan fungisitler dönüşümlü (münavebeli) olarak kullanılmalıdır.

• Tank Karışımları: Çift etki mekanizması (Örn: Sistemik + Koruyucu) sağlamak ve direnç riskini düşürmek için ruhsatlı ve uyumlu ilaç karışımları tercih edilebilir.

• KKE ve Güvenlik: Uygulama sırasında Kişisel Koruyucu Ekipman (KKE) (maske, eldiven, gözlük, tulum) kesinlikle kullanılmalıdır.

• PHI (Hasat Öncesi Süre): Endüstri bitkileri (tıbbi aromatik bitkiler, pamuk vb.) için ilaçlama sonrası hasattan önce geçmesi gereken bekleme süresine (PHI) mutlak uyulmalıdır.

• Çevresel Duyarlılık: Süs bitkilerinde, ilacın çevreye ve hedef dışı böceklere (özellikle arılara) olan etkisine dikkat edilmelidir. Uygulama, arıların uçuş saatleri dışında yapılmalıdır.