Yem Bitkileri Nelerdir?
🌱 Yem Bitkileri Nelerdir? Hayvancılığın Temel Kaynağı
Yem bitkileri, doğrudan hayvan beslenmesinde kullanılan veya silaj (saman) olarak depolanmak üzere yetiştirilen tarım ürünleridir. Hayvancılık sektörünün en önemli girdi maliyetini oluşturan beslenme ihtiyacını karşıladıkları için, ulusal hayvancılık ve kırsal ekonomi için hayati öneme sahiptirler.
Yüksek kaliteli yem bitkileri, hayvanların verimini (süt ve et) artırır, hayvan sağlığını iyileştirir ve işletmenin yem maliyetlerini düşürür.
Türkiye'de yetiştirilen yem bitkileri, botanik özelliklerine ve kullanım amaçlarına göre başlıca dört ana gruba ayrılır.
I. Baklagil Yem Bitkileri (Legumes)
Baklagiller, köklerindeki nodüllerde bulunan bakteriler sayesinde atmosferdeki serbest azotu toprağa bağlayarak toprağın doğal yolla zenginleşmesini (yeşil gübreleme) sağlayan, yüksek protein içeriğine sahip bitkilerdir.
| Bitki Adı | Özellikleri ve Kullanım Alanları |
| Yonca (Alfalfa) | 'Yem bitkilerinin kraliçesi' olarak bilinir. Çok yıllık, yüksek proteinli, mükemmel kalitede kaba yem sağlar. Özellikle süt inekleri beslenmesinde temeldir. |
| Fiğ (Vetch) | Tek yıllık bir yem bitkisidir. Genellikle tahıllarla (arpa, yulaf) karışık ekilir. Erken hasat edilir ve kaba yem, silaj ya da otlatma amaçlı kullanılır. |
| Korunga (Sainfoin) | Kireçli ve kuru topraklara toleranslıdır. Yonca kadar proteinli olmasa da, şişkinlik (bloat) yapmadığı için güvenilir bir otlatma bitkisidir. |
| Soya Fasulyesi (Soybean) | Tohumu yüksek protein ve yağ içeriğine sahiptir. Küspesi, konsantre hayvan yemlerinin en önemli protein kaynağıdır. |
II. Buğdaygil Yem Bitkileri (Grasses)
Buğdaygiller, yüksek karbonhidrat (enerji) ve lif içeriği sağlayan, sindirimi kolay bitkilerdir. Genellikle baklagillerle karıştırılarak ekilir.
| Bitki Adı | Özellikleri ve Kullanım Alanları |
| Yemlik Mısır (Silajlık) | Türkiye'de en yaygın yetiştirilen silaj (silo yemi) bitkisidir. Yüksek enerji içeriği sayesinde özellikle besi ve süt hayvancılığında temel silaj kaynağıdır. |
| Sorgum ve Sudan Otu | Yüksek sıcaklık ve kuraklığa dayanıklıdır. Özellikle yaz aylarında kaba yem açığını kapatmak için kullanılır. |
| Yulaf ve Arpa | Dane olarak konsantre yem içeriği sağlar. Aynı zamanda yeşil ot veya saman olarak da değerlendirilir. Arpa, soğuğa dayanıklı olduğu için karasal iklimlerde önemlidir. |
| Rai Çimeni (Ryegrass) | Hızlı gelişir ve yüksek verim sağlar. Özellikle kışın ve erken ilkbaharda otlatma ve biçme için kullanılır. |
III. Kök ve Yumru Yem Bitkileri
Bu bitkiler, özellikle kış aylarında hayvanlara enerji ve sulu yem sağlamak için kullanılır.
-
Yem Şalgamı ve Yem Pancarı: Yüksek su ve karbonhidrat içerikleri sayesinde enerji kaynağı olarak kullanılır. Sulu yem ihtiyaçlarını karşılamakta etkilidirler.
-
Havuç: Özellikle at ve sığır beslemesinde kullanılır.
IV. Kullanım Amacına Göre Yem Bitkileri
Yem bitkilerinin yetiştirilme şekli, hangi amaçla kullanılacağına göre değişir:
1. Kaba Yem (Forage)
Hayvanların temel lif ihtiyacını karşılayan, sindirimi destekleyen yemlerdir.
-
Ot (Hay): Yonca, fiğ, arpa gibi bitkilerin biçilip güneşte kurutulmasıyla elde edilir.
-
Silaj (Silage): Yem bitkilerinin (özellikle mısır ve sorgum) havasız ortamda (silo) fermente edilmesiyle elde edilen sulu yemdir. Besin değerleri taze ota yakındır ve uzun süre saklanabilir.
2. Konsantre Yem Hammaddeleri (Concentrate Feed)
Hayvanların enerji ve protein ihtiyacını karşılamak için kullanılan, besin değeri yoğun ham maddelerdir.
-
Dane Tahıllar: Arpa, mısır, yulaf.
-
Küspeler: Soya, ayçiçeği ve pamuk gibi yağlı tohumların yağı alındıktan sonra kalan protein açısından zengin kısımlarıdır.
Yem Bitkilerinin Önemi ve Toprak Verimliliğine Katkısı
Yem bitkileri, sadece hayvancılığa değil, tarımsal sürdürülebilirliğe de büyük katkı sağlar:
-
Maliyet Azaltma: Özellikle yonca ve silajlık mısır üretimi, işletmelerin piyasadan pahalı konsantre yem alma ihtiyacını azaltır.
-
Toprak İyileştirme: Baklagil yem bitkileri (Yonca, Fiğ, Korunga) toprağa azot bağlayarak toprağın organik madde ve besin içeriğini doğal yollarla artırır.
-
Münavebe (Ekim Nöbeti): Buğday veya mısır gibi yoğun ekilen ürünlerden sonra yem bitkilerinin ekilmesi, toprak yorgunluğunu engeller ve hastalık döngüsünü kırar.
Yüksek verimli bir hayvancılık için, işletmenin iklimine ve toprak yapısına uygun, protein ve enerji dengesini sağlayan çeşitli yem bitkilerini doğru bir münavebe sistemi içinde yetiştirmek esastır.
Sizin için Türkiye'de en çok yetiştirilen yem bitkileri olan Yonca veya Silajlık Mısır'ın yetiştirme koşulları hakkında detaylı bilgi verebilirim.
- Kara Çalı
- ***@sorhocam.com
NBS 75 ülkemizde ekiliyor mu?
Ekiliyorsa tohumunu nereden temin edebilirim?