Kiraz Ağacı Budama Teknikleri

Kiraz ağacı budaması, meyve kalitesini, ağacın ömrünü ve hasat kolaylığını doğrudan etkileyen, doğru zamanda ve doğru teknikle yapılması gereken bir işlemdir.

İşte size kiraz ağacı budama teknikleri ve zamanlaması hakkında detaylı bir rehber:

🍒 Kiraz Ağacı Budama Rehberi

Kiraz, özellikle genç yaşlarda kuvvetli büyüyen bir türdür. Budamanın temel amaçları; ağacın tacını (taçlandırmasını) dengelemek, ışık ve hava sirkülasyonunu artırmak ve meyve verimini sürdürmektir.

1. Budama Zamanı: Kiraz Ne Zaman Budanır?

Kiraz ağaçlarında yanlış zamanda yapılan budama, özellikle de nemli havalarda, gövde ve dal yaralarından bulaşan ve ağacın kurumasına neden olabilen 'Bakteriyel Kanser (Pseudomonas syringae)' riskini artırır.

• En İdeal Zaman (Geç Kış / Erken İlkbahar): Ağacın hala uykuda olduğu, ancak şiddetli don riskinin geçtiği dönemdir. Türkiye'de genellikle Şubat sonu - Mart ayı başı en uygun zamandır. Bu, yaraların hızlı iyileşmesine yardımcı olur.

• Yaz Budaması (Yeşil Budama): Ağacın aşırı kuvvetli büyümesini kontrol etmek, taç içindeki gölgeyi azaltmak ve meyve kalitesini artırmak için hasattan hemen sonra (Haziran sonu/Temmuz başı) hafif bir yaz budaması yapılabilir. Bu, kış budamasını tamamlayıcı niteliktedir.

2. Kirazda Uygulanan Temel Budama Sistemleri

Kiraz ağaçları, özellikle ticari yetiştiricilikte anacın kuvvetine göre farklı şekillerde terbiye edilir. En yaygın sistemler şunlardır:

A. Değiştirilmiş Lider Sistemi (Standart ve Yarı Bodur Anaçlar İçin)

Bu sistem, ağacın hem sağlam bir merkezi gövdeye sahip olmasını hem de taç içindeki ışıklanmanın iyi olmasını sağlar.

1. Tepe Kesimi: Fidan dikilirken uygun bir yükseklikten (genellikle 80-100 cm) tepe kesimi yapılır.

2. Lider Dal Seçimi: Ağacın dikey büyümesini devam ettirecek bir ana lider dal seçilir. Lidere rakip olacak diğer dik sürgünler temizlenir.

3. İskelet Dallarının Seçimi: Lider dal etrafında, gövde ile geniş açılı (45-60 derece) çıkan ve iyi dağılmış 3-5 adet ana dal (iskelet dalı) seçilir. Dar açılı dallar gövdeden ayrılmaya meyilli olduğu için tercih edilmez.

4. Kontrol: Lider dalın aşırı uzaması kontrol altında tutulur (bu yüzden'Değiştirilmiş Lider' denir).

B. Goble (Vazo) Sistemi (Ekşi Kirazda ve Bazı Tatlı Kirazlarda)

Ağacın ortasının tamamen açık bırakıldığı bu sistemde, ışıklanma en üst düzeydedir.

1. Tepe Kesimi: İlk dikimde, yerden 60-80 cm yükseklikte tepe kesimi yapılır.

2. Ana Dal Seçimi: Ağacın ortasını tamamen boş bırakacak şekilde, birbirine yakın açılarla çıkan 3-4 adet kuvvetli ana dal seçilir.

3. Avantaj: Tüm meyve dallarının güneşi almasını sağlar, hasat ve ilaçlama kolaylaşır.

3. Verim ve Bakım Budaması Teknikleri

Kiraz, meyvelerini genellikle 'Kısa Meyve Dalları' (Spur) adı verilen, kalınlaşmış ve üzeri çiçek gözleriyle dolu, kısa sürgünler üzerinde verir.

• Yenileme (Gençleştirme): Kirazlarda, özellikle meyveler dalların uçlarına doğru kaymaya başladığında ve taç içindeki kısa meyve dalları yaşlanıp verimi düştüğünde hafif kısaltma ve seyreltme kesimleri yapılır.

• Seyreltme: Tacın iç kısımlarında sıkışan, birbirini gölgeleyen ve havalanmayı engelleyen dallar dipten tamamen çıkarılır. Bu, ışığın iç kısımlara ulaşmasını ve kaliteli meyve oluşumunu sağlar.

• Hastalık Kontrolü: Kırılmış, kurumuş veya hastalıklı tüm dallar sağlıklı dokunun başladığı yerden temizlenir. Bu kesimler sonrasında budama aletleri mutlaka dezenfekte edilmelidir.

• Dışa Bakan Göz: Kısaltma kesimleri daima dışa bakan bir gözün (tomurcuğun) hemen üzerinden, eğimli bir şekilde yapılmalıdır. Bu, dalın dışa doğru büyümesini ve taç içindeki yoğunluğun azalmasını teşvik eder.

4. Önemli Püf Noktaları

• Büyük Kesimlerden Kaçının: Kiraz ağaçları büyük kesiklere karşı hassastır ve bu kesikler mantar ve bakteriyel hastalıklara davetiye çıkarabilir. Büyük dal kesim yerlerini mutlaka aşı/budama macunu ile kapatın.

• Dal Açma: Kirazın dik büyüme eğilimi nedeniyle, özellikle genç ağaçlarda yan dalların açısını genişletmek için ip gerdirmesi veya kürdan/tahta çubuk gibi materyallerle dal açma işlemi uygulanması erken meyve verimini artırır.

• Meyve Seyreltmesi: Kirazda genellikle meyve seyreltmesi yapılmaz, ancak aşırı yüklenmelerde ve kaliteli meyve hedefleniyorsa, budama ile dal üzerindeki meyve gözlerinin bir kısmı çıkarılarak dolaylı seyreltme yapılabilir.

Doğru budama ile kiraz ağacınızın ömrünü uzatır, meyvelerinizi irileştirir ve hastalık riskini minimize edebilirsiniz.