Bitki Koruma Dersi Entomoloji Ders Notları

Entomoloji Ders Notları

1. Entomolojiye Giriş

• Tanım: Entomoloji, böceklerin biyolojisini, fizyolojisini, davranışlarını, evrimsel süreçlerini, sınıflandırılmalarını ve ekolojik rollerini inceleyen biyolojik bir bilim dalıdır.

• Böceklerin Önemi:

  • Dünya üzerinde en çeşitli hayvan grubudur.

  • Ekosistemlerde önemli roller üstlenir: Polinasyon, çürümüş maddelerin ayrışması, besin zincirinde yer alırlar.

  • Tarımda zararlılar ve faydalı böcekler arasındaki dengeyi etkilerler.

  • İnsan sağlığı açısından taşıdıkları hastalıklar (sıtma, dang humması, Lyme hastalığı vb.) ile önemli bir rol oynarlar.

2. Böceklerin Temel Özellikleri

• Fizyolojik Yapı:

  • Vücutları üç ana bölümden oluşur: Baş, Toraks ve Abdomen.

  • Baş: Antenler, gözler ve ağız parçalarını içerir.

  • Toraks: Uçma ve hareket organları (kanatlar, bacaklar) bulunur.

  • Abdomen: Sindirim, solunum ve üreme sistemlerini içerir.

• Dış Iskelet (Ekzoskelet): Chitin (kitin) adı verilen sert bir madde ile kaplanmış, böceklerin büyüme sırasında dökülmesini sağlar.

• Solunum Sistemi: Trakealar yoluyla oksijen alırlar (özellikle küçük böceklerde).

• Sindirim Sistemi: Yutak, mide, ince bağırsaklar ve dışkı atıklarının atılmasıyla ilgili yapılar içerir.

3. Böceklerin Sınıflandırılması (Taksonomi)

• Böcekler (Insecta), Arthropoda (Eklem bacaklılar) şubesine aittir.

• Ana Sınıflandırma (Order):

  • Coleoptera (Kelebekler): Dünyanın en fazla türüne sahip böcek grubudur.

  • Lepidoptera (Kanatlılar): Kelebekler ve güveler.

  • Hymenoptera (Zararlılar): Arılar, karıncalar ve yaban arıları.

  • Diptera (Sivrisinekler ve Flies): Sivrisinekler, sinekler.

  • Orthoptera (Çekirgeler ve Cırcırlar): Çekirgeler, cırcırlar.

  • Hemiptera (Yaprak Bitleri ve Sefalar): Bitki zararlılarıdır.

  Bu temel sınıflar dışında böceklerin ailesi, türü ve cinsi de daha detaylı incelenebilir.

4. Böceklerin Evrimi ve Tarihçesi

• Böcekler, yaklaşık 400 milyon yıl önce karasal ortamlara yerleşmeye başlamışlardır.

• Paleozoik dönemde, ilk böcekler denizden karaya geçmiştir.

• Evrimsel Gelişim: Uçabilen böcekler, sosyal organizasyon geliştirenler (karıncalar, arılar) gibi çok farklı adaptasyonlar sergilemişlerdir.

5. Böcek Davranışları

• Sosyal Davranışlar: Karıncalar, arılar, termitler gibi böcekler, iş bölümü ve kollektif yaşam biçimleriyle dikkat çeker.

• Üreme Davranışları: Böceklerin üremek için karmaşık danslar, feromon salgılama, ses çıkarma gibi davranışları olabilir.

• Savunma Davranışları: Böcekler, yırtıcılardan korunmak için zehir salgılama, renk değişimi, kamuflaj gibi savunma mekanizmalarına başvururlar.

6. Böceklerin Ekolojik Rolleri

• Polinasyon: Arılar ve diğer böcekler, bitkilerin tohumlaşmasını sağlamak için çiçeklerin polenlerini taşır.

• Decomposer (Çürütücüler): Böcekler, organik maddelerin ayrışmasını hızlandırarak ekosistemlerde besin döngüsünü tamamlar.

• Zararlılar: Tarım alanlarında böcekler, bitkilerin yapraklarını ve köklerini yiyebilir, dolayısıyla ekonomik zararlara yol açabilir.

7. Entomolojide Uygulamalar

Tarımda Böcek Kontrolü

• Zararlı Böceklerle Mücadele: Tarımda böcekler zararlı olabilir (örneğin, aphid, yaprak bitleri).

• Biyolojik Kontrol: Zararlı böceklerin doğal düşmanları (örneğin, böcek avcıları) ile bu zararlılara karşı mücadele.

• Kimyasal Kontrol: Pestisitler kullanılarak zararlılarla mücadele, ancak bu yöntem doğada zararlılara karşı direnç geliştirebilir.

Tıpta Böcekler

• Medikal Entomoloji: Böcekler, insan sağlığını tehdit edebilir. Örneğin, sivrisinekler sıtma ve dang humması gibi hastalıkları taşıyabilir.

• Biyoteknoloji: Bazı böcekler biyoteknolojik uygulamalarda kullanılır (örneğin, böceklerden elde edilen enzimler).

8. Böceklerin Hastalıklarla İlişkisi

• Sıtma: Anofel cinsi sivrisineklerin taşıdığı plasmodium parazitinin neden olduğu bir hastalıktır.

• Lyme Hastalığı: Zehirli keneler aracılığıyla taşınan bir hastalıktır.

• Dang Humması: Aedes cinsi sivrisineklerin taşıdığı virüs nedeniyle ortaya çıkar.

9. Böceklerin Korunması

• Biyolojik Çeşitliliğin Korunması: Böceklerin ekosistemlerdeki önemli rollerinin korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilmesi için kritik önem taşır.

• İnsan Etkisi: Habitat kaybı, pestisitler ve iklim değişikliği gibi faktörler böcekleri tehdit edebilir.

10. Böceklerin Geleceği ve Araştırma Alanları

• Gelecek Trendler: Çevre kirliliği, iklim değişikliği ve habitat kaybı böcek popülasyonlarını tehdit ediyor. Bu durum, ekosistemlerin dengesini bozabilir.

• Yeni Keşifler: Her yıl yeni böcek türleri keşfedilmektedir, bu da entomolojinin dinamik ve sürekli gelişen bir alan olduğunu gösterir.

Entomoloji Ders Notları

Bu sunum pdf formatında sizlere sunulmuştur arkadaşlar. Çok geniş ve çok yeterli bir entomoloji notudur. Aradığınız her şeyi rahatça bu kaynaktan öğrenebilirsiniz. Sunumu hazırlayan veya sunumun sahibi Doç. Dr. Hasan KOÇ dur.

https://docs.google.com/file/d/0B98fAj0-ZwJwQ2c5WlY5MENFdWM/edit