Alkalinite Tayini 

Alkalinite belirlenen bir pH değerine kadar suyun kuvvetli asitlerle reaksiyona girmesinin kantitatif kapasitesi olarak tanımlanır. Ölçülen alkalinite değeri kullanılan nihai pH değerine bağlı olarak değişir.
 

Alkalinite doğal sularda ve atıksularda çok kullanılan önemli bir analizdir. Yüzeysel sularda alkalinite, karbonat, bikarbonat ve hidroksit içeriğinin bir fonksiyonu olduğundan bu bileşenlerin konsantrasyonunun bir ölçüsü olarak ele alınır. Alkalinite ölçümlerine boratlar, fosfatlar veya silikatlar da katkıda bulunur. Su ve atıksu arıtma proseslerinin kontrollünde ve değerlendirilmesinde alkalinite ölçümleri kullanılır. Ham evsel atıksular içme suyu temini için kullanılan suların alkalinitesinden daha az veya çok az fazla olmak üzere bir alkaliniteye sahiptirler. Anaerobik çürütücülerin üst sıvısında tipik olarak 2000-4000 mg CaCO3/l alkalinite bulunmaktadır.


 
Su numunelerinde bulunan hidroksil iyonları standart asit ilavesiyle suyun içindeki çözünmüş maddelerin hidrolizi veya parçalanması sonucu oluşur. Alkalinite ölçümü kullanılan nihai pH noktasına bağımlıdır.


 

Düşük alkaliniteli numuneler için (20 mg/L CaCO3‘tan daha az), dönüm noktasının ötesinde aşırı kullanılan hidrojen iyonu konsantrasyonu ile orantı kurma prensibine göre ekstrapolasyon ile numunenin alkalinitesi bulunur. pH’ı 0.3 birim azaltmak üzere gereken standart asit miktarı dikkatli bir şekilde ölçülür. pH’daki bu değişim, hidrojen iyonu konsantrasyonunu tam olarak iki katına çıkardığından basit bir ekstrapolasyon ile dönüm noktası bulunabilir.


 
Alkalinite sadece hidroksit, karbonat veya bikarbonat içeriği sebebiyle oluyorsa, titrasyonun dönüm noktasındaki pH, bu kademedeki karbon dioksit konsantrasyonu vasıtasıyla belirlenir. Aşağıdaki pH değerleri, verilen alkalinite sınırları için tavsiye edilen dönüm noktası pH’larıdır.


 
Sabunlar, yağlı maddeler, askıda katı maddeler veya çökelekler cam elektrodu kaplayabileceğinden uygun olmayan sonuçlara neden olabilirler. Titrasyon maddesi ilavesi ile elektrodun dengeye gelmesi arasında ilave bir zaman verilerek bu etki giderilebilir. Numunelerin seyreltilmesi, filtrelenmemesi ve deriştirilmemesi gereklidir.


 
Bir su numunesinin alkalinitesi; önceden belirlenmiş bir pH değerine kadar numunenin standart asit ile titrasyonunda harcanan asit miktarından belirlenir. Titrasyon oda sıcaklığında ve önceden kalibre edilmiş bir pH metre yardımı ile veya elektrikli titratör veya renk indikatörleri kullanılarak yapılır. Numune hacmini belirlemek üzere numunenin ön titrasyonu uygun olur. Numunenin titrasyonu için 0.02 N veya 0.1 N sülfürik asit veya hidroklorik asit standart madde olarak kullanılır. Düşük alkaliniteli numunelerin tayininde 200 ml numunenin 0.02 N H2SO4 ile, 10 ml’lik büret kullanılarak titrasyonu uygun olur.
 

Alkalinite Analizi İçin rekli Araç ve Gereçler

– Elektrometrik titratör
– Titrasyon kabı
– Manyetik karıştırıcı
– Volumetrik pipetler
– Ölçülü kaplar; 1000 ml, 200 ml ve 100 ml’lik
– Büretler
– Poliolefin şişe
 
Sulardaki alkalinite miktarına bağlı olarak dönüm noktası pH’ları
 

 

Dönüm Noktası pH’ı

Toplam Alk. için

Fenolftalein Alk. için

Alkalinite, mg CaCO3/L:    
30

5.1

8.3

150

4.8

8.3

500

4.5

8.3

Bilinen veya tahmin edilen silikatlar, fosfatlar gibi maddeler varsa

4.5

8.3

Rutin veya otomatize analizlerde

4.5

8.3

Endüstriyel atıklar veya kompleks sistemler

4.5

8.3

 

Alkalinite Analizi İçin Gerekli Reaktifler

– Metiloranj çözeltisi
– Fenolftalein çözeltisi, alkollü
– Sodyum karbonat çözeltisi, 0.05 N: 3-5 g Na2CO3 reaktifi 250 °C’de 4 saat kurutulur ve desikatörde soğutulur. 2.5 ± 0.2 g tartılır, 1 litrelik ölçülü kaba konarak işaretine kadar destile su ile tamamlanır. Bu reaktifin 1 haftadan uzun süre saklanmaması gerekir.
– Standart sülfürik asit veya hidroklorik asit 0.1 N: 3 ml derişik H2SO4 veya 8.3 ml derişik HCI destile su ile 1 litreye seyreltilir. 40 ml 05 N Na2CO3 çözeltisine karşı 60 ml su ile beherde potansiyometrik olarak pH 5.0 civarına kadar titre etmek suretiyle standardize edilir. Elektrodlar çıkarılır, durulanır ve durulama suyu aynı beherin içine alınır. Beherin üzerine saat camı kapatılmış olarak 3-5 dakika kadar kaynatılır. Oda sıcaklığına kadar soğutulup, saat camı kapağı da durulanarak suyu behere alınır ve pH dönüm noktasına kadar titre edilir.
 
Normalite aşağıdaki şekilde hesaplanır:

Normalite. N =(A x B) / (53 x C)
 
Burada;

A : 1 litrelik kaba tartılan g Na2CO3 miktarı,

B : Titrasyon için alınan ml Na3CO3 çözeltisi,

C : Kullanılan ml asit miktarıdır.
 
Ölçülen normalite hesaplamalarda kullanılır veya 0.1 N’e ayarlanır. 1 ml 0.100 N çözelti = 5.00 mg CaCO3‘a eşdeğerdir.
 
– Standart sülfürik asit veya hidroklorik asit, 0.02 N: 200 ml 0.100 N standart asit destile su ile 1000 ml’ye seyreltilir. 15.0 ml 0.05 N Na2CO3‘ın potansiyometrik titrasyonu ile standardize edilir. 1 ml çözelti = 1.0 mg CaCO3
– Bromkrezol yeşili-metil kırmızısı indikatör çözeltisi: Bromkrezol yeşili-metil kırmızısı indikatör çözeltisi olarak sulu veya alkollü çözeltilerinden herhangi biri kullanılabilir. Bu çözeltiler şu şekilde hazırlanır: 100 mg bromkrezol yeşili sodyum tuzu ve 20 mg metil kırmızısı destile suda çözülür. 100 ml bromkrezol yeşili ve 20 mg metil kırmızısı 100 ml %95’lik etil alkolde veya izopropil alkolde çözülür.
 
– Sodyum tiyosülfat, 0.1 N
 

Deneyin Yapılışı

Renk değişimi: Karışık brom krezol yeşili-metil kırmızısı indikatör çözeltisinin renk davranışı yaklaşık olarak şu şekildedir: pH 5.2’nin üzerinde gri-mavi, pH 5.0’te açık mavi ile lavanta grisi, pH 4.8’de açık pembe-gri, pH 4.6’da açık pembe. Titrasyon koşullarında renk değişimleri pH metrede pH okumalarına karşı kaydedilir. Renkleri ayırmak güç olduğundan, metotta deneyi yapan kişilerden gelecek hata payı yüksektir.
 
Potansiyometrik titrasyon eğrisi: Asidite tayinine benzer şekilde deney yapılır. Burada NaOH yerine asit ile titrasyon yapılması haricinde deney metodunda bir farklılık bulunmamaktadır. Titrasyona pH = 3.7’ye kadar devam edilir. Alkalinite tayini için numunede seyreltme veya deriştirme yapılmamalıdır.
 
Önceden seçilen pH değerine kadar potansiyometrik titrasyon: Yukarıda verilen alkalinite pH tablosuna göre önceden hangi pH değerlerinin dönüm noktası olacağı tespit edilir. Ara pH değerleri kaydedilmeden dönüm noktası pH’ına kadar titre edilir. Dönüm noktasına doğru yaklaşılırken daha küçük miktarlarda asit ilavesi ile titrasyon yapılır ve denge pH’ına ulaşılır.
 
Düşük alkalinite değerleri için potansiyometrik titrasyon: 20 mg/L’den daha düşük alkaliniteler için 100-200 ml numune litre edilir. Bunun için 10 ml’lik mikrobüret ve 0.02 N standart asit çözeltisi kullanılır. Titrasyona pH 4.3-4.7 aralığında son verilir, titrasyonda kullanılan çözelti hacmi kaydedilir. pH’ı tam olarak 0.3 pH birimi azaltmak üzere gerekli titrasyon maddesi miktarı kaydedilir.
 

Hesaplamalar

Dönüm noktası pH’ına kadar potansiyometrik titrasyon yapılması durumunda:
 
Alkalinite, mg CaCO3/l = (A x N x 50.000) / ml numune
 
Burada;
 
A : Kullanılan standart asit, ml
N : Standart asidin normalitesidir.
 
veya
 
Alkalinite, mg CaCO3/l = (A x t x 1000) / ml numune
 
t: Standart asidin alkalinite eşdeğeri, mg CaCO3/ml
 
Alkalinite sonucu aşağıdaki şekilde ifade edilir.
 
“pH…’a kadar alkalinite : ………….. mg CaCO3/l
 
Düşük alkalinitenin potansiyometrik titrasyonu:
 
Toplam alkalinite, mg CaCO3/l = (2B-C) x N x 50.000 / ml numune
 
Burada;
 
B : İlk tespit edilen pH’a kadar kullanılan ml titrasyon maddesi
C: 0.3 pH biriminin altına inmek üzere gereken toplam titrasyon maddesi miktarı, ml
N: Asidin Normalitesi
 
Alkalinite ilişkilerinin hesabı:
Fenolftalein ve toplam alkalinite tayinlerinden elde edilen sonuçlar, çoğu sularda mevcut bulunan alkalinitenin üç esas formu hakkında bilgi verir. Sınıflandırma; bikarbonat, karbonat ve hidroksit alkalinitesi şeklindedir ve diğer (zayıf) anorganik veya organik asitlerin suda mevcut olmadığı esasına göredir.
 
Bu şemaya göre:

  • Fenolftalein alkalinitesi sıfır değilse, karbonat (CO3) alkalinitesi mevcuttur, ancak toplam alkaliniteden daha azdır.
  • Eğer fenolftalein alkalinitesi toplam alkalinitenin yarısından fazla ise, hidroksit alkalinitesi mevcuttur.
  • Eğer fenolftalein alkalinitesi toplam alkalinitenin yarısından daha az ise bikarbonat (HCO3) iyonları mevcuttur.

 
Bu ilişkiler aşağıdaki tablodan hesaplanabilir. Burada P, fenolftalein alkalinitesi ve T, toplam alkalinitedir. P’nin küçük değerleri veya (T-P)’nin küçük değerleri seçilir. Burada karbonat alkalinitesi en küçük değerin iki katına eşittir. Küçük değer P olduğunda, (T-2P) bikarbonattır. Küçük değer T-P olduğunda, (2P-T) hidroksite eşdeğerdir. Tüm sonuçlar CaCO3 cinsinden ifade edilir.
 
Alkalinite ilişkileri nomografik olarak da hesaplanabilir. pH hassas olarak ölçülür, OH konsantrasyonu mg CaCO3/l cinsinden CO3= ve HCO3 konsantrasyonları OH konsantrasyonundan hareketle mg CaCO3/l cinsinden hesaplanır. Aşağıda fenolftalein ve toplam alkaliniteleri kullanarak CO3= ve HCO3 konsantrasyonlarını bulmaya yarayan formüller verilmiştir.
 
CO3= = 2P – 2 [OH]
 
HCO3 = T – 2P + [OH]
 
Benzer şekilde eğer fenolftalein dönüm noktası ile ilgili olarak bir güçlük ortaya çıkarsa veya yapılan fenolftalein titrasyonunun sonucu kontrol edilmek istenirse, fenolftalein alkalinitesi CaCO3 cinsinden, hidroksit ve karbonat iyonu konsantrasyonları kullanılarak nomografik yolla aşağıdaki şekilde belirlenebilir;
 
P = 1/2[CO3=]+[OH]
 
Alkalinite ilişkileri

Titrasyon sonuçları (*) CaCO3 cinsinden hidroksit alkalinitesi CaCO3 cinsinden karbonat alkalinitesi CaCO3 cinsinden bikarbonat alkalinitesi

p = 0

0

0

T

P < 1/2T

0

2P

T

P = 1/2T

0

2P

0

P > 1/2T

2P-T

2(T-P)

0

P = T

T

0

0

* : P = Fenolftalein alkalinitesi, T = Toplam alkalinite
 

Doğruluk ve Hassasiyet

Numune karakteristiklerindeki büyük değişimler sebebiyle alkalinite deneyinin doğruluğu hakkında genel bir yorum yapmak mümkün değildir. Numunenin alınışı sırasında ve analizden önce gördüğü işlemlerin hassasiyetine bağlı olarak, elde edilen alkalinite değerinin doğruluk ve hassasiyeti değişebilir. 10-500 mg CaCO3/L alkalinite sınırındaki alkalinite, daha çok karbonat veya bikarbonatlardan ileri geldiğinden, standart sapma 1 mg CaCO3/L cinsinden elde edilebilir.

Dokümanlar

x
Bu konu hakkındaki görüşleriniz nelerdir?

Güvenlik Kodu : 95866

(Güvenlik kodunu bu kutucuğa yazın!)

Sularda Amonyak Azotu Tayini Analizi Nasıl Yapılır?

Sularda Amonyak Azotu Tayini Analizi Nasıl Yapılır?

Amonyak Azotu Tayini ; Amonyak azotu, yeraltı ve yüzey sularının kapsamında değişik konsantrasyonlarda bulunur. Mikrobiyolojik aktivite sonucu meydana gelen amonyak sıhhi bir kirlenmenin kimyasal bir belirtisi olarak belirtilir. Yeraltı ...

Sularda Nitrat Azotu Tayini Analizi Nasıl Yapılır?

Sularda Nitrat Azotu Tayini Analizi Nasıl Yapılır?

Sudaki nitratın kaynağı giriş bölümünde detaylı verildiği gibi jeolojik volkanik kayalardan. Ayrıca havadaki azot şimşek çakması sonunda azot oksitlerini verir. Yağmur suyunda çözünen bu oksitler hava oksijeni ile yükseltgenerek nitrit v...

Sularda Organik Azot Tayini Analizi Nasıl Yapılır?

Sularda Organik Azot Tayini Analizi Nasıl Yapılır?

Organik Azot Tayini ; Organik bağlardaki 3 değerlikli azot, kjeldahl metodu ile tayin edilir. Suyun kapsamında bulunan organik azot amino asitler, polipeptitler ve proteinlerden toplanır. Sudaki organik asit, serbest amonyak giderildikt...

Sularda Nitrit Azotu Tayini Analizi Nasıl Yapılır?

Sularda Nitrit Azotu Tayini Analizi Nasıl Yapılır?

Nitrit Azotu Tayini 01. α Naftilamin - Sülfanilik asit metodu ile 01.01.Prensip pH değerinin 2,0 - 2,5 aralığında, nitrit iyonları alfa naftil amin hidroklorür ile diazolandırılmış sülfanilik asit çifti tarafından kırmızımsı-...

Sularda Asidite (Asitlik) Analizi Nasıl Yapılır?

Sularda Asidite (Asitlik) Analizi Nasıl Yapılır?

01. Giriş Suyun proton verebilme kapasitesidir. Suyun asitliğini mineral asitler, bileşik halde olmayan çözünmüş gazlar, organik asitler, kuvvetli asit ve zayıf bazların tuzları meydana getirir. Endüstriye ait ve maden ocaklarındaki dem...

Sularda Alkalinite Tayini Analizi Nasıl Yapılır?

Sularda Alkalinite Tayini Analizi Nasıl Yapılır?

Alkalinite Tayini Alkalinite belirlenen bir pH değerine kadar suyun kuvvetli asitlerle reaksiyona girmesinin kantitatif kapasitesi olarak tanımlanır. Ölçülen alkalinite değeri kullanılan nihai pH değerine bağlı olarak değişir. Alkal...

Sularda Bulunan Nitrat Ve Nitritin Metabolizması Ve Sağlığa Etkisi Nelerdir?

Sularda Bulunan Nitrat Ve Nitritin Metabolizması Ve Sağlığa Etkisi Nelerdir?

Nitrat ve Nitritin Metabolizması, Sağlığa Etkisi (Who 1984) Hazmedilen nitratın metabolizması tam olarak bilinmiyorsa da emilme ince bağırsakların üst kısımlarında olmaktadır. Vücuttan atılması ise tamamıyla değilse de böbrekler vasıtas...

Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.