Zararlıların Bitkiye Verdiği Zarar Şekilleri Nelerdir?

Bitki zararlılarının verdiği zarar şekilleri, esas olarak böceklerin ve akarların ağız yapısına ve beslenme stratejisine göre sınıflandırılır. Temel olarak emici ve kemirici olarak iki ana gruba ayrılan bu zararlar, daha detaylı olarak galerici ve delici gibi özel tiplere ayrılır.

İşte bu zarar tiplerinin ayrımı ve temel özellikleri:

🌿 Zararlıların Bitkiye Verdiği Zarar Şekilleri

1. Emici (Sokucu-Emici) Zararlar

Bu tür zararlılar, bitki dokularını delmek için sokucu-emici ağız yapılarını kullanır ve bitkinin özsuyunu emerler.

• Ağız Tipi: Sokucu-emici (Hortum şeklinde, iğnelerden oluşur).

• Zarar Şekli: Bitki hücrelerindeki veya iletim demetlerindeki özsuyunu emerek beslenirler.

• Belirtileri:

  • Yapraklarda sararma, solgunluk, lekelenme veya gümüşleşme (hava boşluklarının oluşması).

  • Bitki gelişiminde duraklama (bodurluk).

  • Bazıları bal özü (tatlı, yapışkan bir sıvı) salgılayarak üzerinde fumajine (kara küf) oluşmasına neden olur.

  • En önemlisi: Çoğu tür, bitkiden bitkiye virüs hastalıklarını taşır (vektör görevi görür).

• Örnekler: Yaprak bitleri (Afidler), Beyaz sinekler, Kırmızı örümcekler (Akarlar), Thripsler, Kabuklu bitler.

2. Kemirici Zararlar

Kemirici zararlılar, bitki dokularını ısıran ve çiğneyen ağız parçalarına sahiptir.

• Ağız Tipi: Çiğneyici/Kemirici (Güçlü çeneler/mandibula).

• Zarar Şekli: Yaprak, gövde, kök, meyve veya tohum gibi bitki kısımlarını doğrudan yerler, ısırırlar veya çiğnerler.

• Belirtileri:

  • Yapraklarda delikler, parçalanmalar veya tamamen yenmiş alanlar.

  • Meyve veya gövdelerde açık yaralar veya derin oyuklar.

  • Köklerin ve fidelerin toprak seviyesinde kesilmesi.

• Örnekler: Tırtıllar (Lepidoptera larvaları), Çekirgeler, Patates böceği (ergin ve larvaları), Danaburnu, Salyangozlar ve Sümüklü Böcekler.

3. Galerici Zararlar (Özel Kemirici/Delici Form)

Galerici zararlılar, genellikle küçük larvalar olup, bitki dokularının içine girerek beslenirler ve iç kısımda tüneller (galeriler) açarlar.

• Ağız Tipi: Çoğunlukla kemirici (larvalarda).

• Zarar Şekli: Yaprak, meyve, gövde veya kökün iki yüzeyi arasındaki yumuşak doku içinde ilerleyerek tünel açma.

• Belirtileri:

  • Yaprak yüzeyinde kıvrımlı, beyazımsı veya şeffaf izler (galeriler) oluşumu.

  • Meyve veya gövde içinde tüneller açılması, bu kısımların çürümesine yol açar.

  • Açılan tünellerde zararlı pisliği (fras) görülmesi.

• Örnekler: Domates Güvesi (Tuta absoluta), Yaprak Galericileri (çeşitli sinek ve güve larvaları), Meyve İçi Kurtları.

4. Delici Zararlar (Özel Kemirici/Sokucu Form)

Delici zararlar, bitkinin sert dokularına girerek zarar veren, genellikle büyük ve önemli zararlılardır.

• Ağız Tipi: Çoğunlukla kemirici veya güçlü sokucu.

• Zarar Şekli: Yumurtlamak veya beslenmek amacıyla bitkinin gövde, dal, kök veya meyve gibi odunsu veya sert kısımlarını derinlemesine delmek ve içeriye girmek.

• Belirtileri:

  • Gövde ve dallarda delikler, yaralar veya sakızlanma (zamklanma).

  • Deliklerden dışarıya çıkan talaş (galeri kalıntısı).

  • İletim demetlerinin tahrip olması sonucu dal veya ağacın solması ve kuruması.

• Örnekler: Gövde Kurtları (çeşitli kelebek, böcek larvaları), Kök Urası Nematodları (mikroskobik olup kökleri deler ve ur oluşturur), Meyve Delicileri.

Özet Karşılaştırma