Üzüm Küllemesi (Uncinula Necator)
Üzüm Küllemesi (Uncinula Necator)
Üzüm küllemesi → beyaz unlu tabaka + çatlayan taneler. Kültürel önlem + kükürt + sistemik ilaçlarla kontrol edilir. Hem şaraplık hem sofralık üzümlerde kalitenin düşmesine, tanelerin çatlamasına ve salkımda çürümeye sebep olur. Bu yüzden bu hastalıkla mücadele çok önemlidir.
🔍 Üzüm Küllemesi Nedir?
-
Etmeni: Uncinula necator (mantari etmen).
-
Dünya genelinde en önemli üzüm hastalıklarından biridir.
-
Özellikle ılıman ve nemli iklimlerde büyük verim ve kalite kayıplarına yol açar.
-
Hem şaraplık hem sofralık üzümlerde kalitenin düşmesine, tanelerin çatlamasına ve salkımda çürümeye sebep olur.
🌡️ Hastalık Belirtileri
-
Yapraklarda: Üst yüzeyde beyaz un serpilmiş gibi görünüm (mantar miselleri + sporlar). Alt yapraklarda sararma olabilir.
-
Sürgünlerde: Koyu kahverengi lekeler, gelişim bozukluğu.
-
Salkım ve Tanelerde: Beyaz kül görünümü → taneler sertleşir, çatlar, dökülür. Daha sonra Botrytis (kurşuni küf) ve diğer çürükçül mantarlar kolayca girer.
🌡️ Gelişme Koşulları
-
20–28 °C sıcaklık, %40–80 nem → çok uygundur.
-
Diğer küf hastalıklarının aksine yaprak yüzeyinde serbest suya (yağmur, çiğ) gerek duymaz.
-
Özellikle kapalı, havalandırması kötü bağlarda hızla yayılır.
🛠️ Mücadele Yöntemleri
1. Kültürel Önlemler
-
Bağlarda budama ve yaprak seyreltmesi yaparak havalandırmayı artır.
-
Hastalıklı sürgünler ve yapraklar imha edilmeli.
-
Güneş alan, havadar bağ tesisleri tercih edilmeli.
-
Dengeli gübreleme yapılmalı (özellikle aşırı azot → hastalık riskini artırır).
2. Kimyasal Mücadele
-
Kükürt (toz veya ıslatılabilir) → klasik ve etkili bir yöntem (20–25 °C'de çok etkilidir).
-
Sistemik fungisitler (direnç riskine karşı dönüşümlü kullanılmalı):
-
Triazoller (Myclobutanil, Tebuconazole, Difenoconazole)
-
Strobilurinler (Azoxystrobin, Pyraclostrobin)
-
Karışım preparatlar (kükürt + sistemik fungisitler).
-
-
İlaçlamalar:
-
Sürgünler 25–30 cm olduğunda
-
Çiçeklenme öncesi
-
Çiçeklenme sonrası
-
Taneler fındık iriliğinde
-
Gerekirse hasada kadar 10–14 gün aralıklarla
-
3. Biyolojik Mücadele
-
Ampelomyces quisqualis gibi hiperparazit funguslar kullanılabilir.
-
Biyolojik kökenli preparatlar (ör. potasyum bikarbonat, yağ bazlı ürünler) koruyucu etki sağlar.
📆 Üzüm Küllemesi – Yıllık Mücadele Planı
| Ay / Dönem | Yapılacak İşlem | Açıklama |
|---|---|---|
| Ocak – Şubat (kış) | Budama ve hijyen | Kış budamasında hastalıklı sürgünler kesilip imha edilir. Bağ havalandırması artırılır. |
| Mart – Nisan (gözlerin uyanma dönemi) | İlk ilaçlama hazırlığı | Sürgünler 25–30 cm olunca ilk ilaçlama planlanır. Kükürt kullanılabilir. |
| Nisan – Mayıs (çıkış ve gelişme) | 1. İlaçlama | Toz kükürt veya ıslatılabilir kükürt. İklim nemli ise sistemik fungisit eklenebilir. |
| Mayıs – Haziran (çiçeklenme öncesi) | 2. İlaçlama | Triazol (Tebuconazole, Myclobutanil) veya strobilurin (Azoxystrobin). |
| Haziran (çiçeklenme sonrası) | 3. İlaçlama | Kükürt + sistemik fungisit kombinasyonu önerilir. |
| Haziran – Temmuz (taneler fındık iriliğinde) | 4. İlaçlama | Triazol + kükürt, 10–14 gün arayla tekrarlanabilir. |
| Temmuz – Ağustos (hastalık yoğunluğu varsa) | 5. İlaçlama | Özellikle kapalı bağlarda kükürt + dönüşümlü sistemik fungisit kullanılmalı. |
| Ağustos – Eylül (hasat dönemi) | Son kontroller | İlaç kalıntı sürelerine dikkat edilmeli. Gerekirse biyoteknik/biyolojik ürünler kullanılabilir. |
| Ekim – Kasım (hasat sonrası) | Temizlik ve bakım | Yaprak ve salkım artıklarının toplanması, derin sürüm. |
| Kasım – Aralık | Yeni sezon planlama | Dayanıklı çeşit seçimi, gübreleme planı yapılır. |
🌱 Ek Notlar
-
Kükürt uygulaması: 20–25 °C'de çok etkilidir, 30 °C'nin üstünde fitotoksisite riski vardır.
-
Direnç yönetimi: Aynı etki mekanizmalı fungisitler art arda kullanılmamalı → strobilurin + triazol dönüşümlü olmalı.
-
Kültürel mücadele: Budama + yaprak seyreltmesi = en az ilaç kadar etkilidir.
📆 Üzümde Entegre Hastalık Yönetimi Takvimi
| Ay / Dönem | Külleme (Uncinula necator) | Mildiyö (Plasmopara viticola) | Kurşuni Küf (Botrytis cinerea) | Genel Kültürel Önlemler |
|---|---|---|---|---|
| Ocak – Şubat (kış) | Hastalıklı sürgünleri kes, imha et | Bağ diplerini temizle | Mumya olmuş salkımları yok et | Kış budaması + hijyen |
| Mart – Nisan (göz uyanması, sürgünler 20–30 cm) | 1. kükürt uygulaması | 1. sistemik fungisit (metalaxyl, fosetyl-Al) | Gerek yok | Bağ havalandırması artır |
| Mayıs (çiçeklenme öncesi) | Triazol (Tebuconazole, Myclobutanil) | Bakırlı ilaçlar (Cu oksiklorür, mancozeb) | Çiçeklenme öncesi koruyucu tedbir | Alt yaprak seyreltme |
| Haziran (çiçeklenme sonrası) | 2. ilaçlama (kükürt + strobilurin) | 2. ilaçlama (sistemik + kontak) | 1. ilaçlama (fenhexamid, iprodione) | Çiçek salkımlarını havalandır |
| Haziran – Temmuz (taneler fındık iriliğinde) | 3. ilaçlama (kükürt + triazol) | 3. ilaçlama (bakırlı + sistemik) | Gerekirse 2. uygulama | Fazla azottan kaçın |
| Temmuz – Ağustos (olgunlaşma dönemi) | Hastalık devam ederse 4. uygulama | Son ilaçlamalar → kalıntı süresine dikkat | Botrytis'e karşı yoğun kontroller | Tanelerde yaralanmayı önle |
| Eylül – Ekim (hasat dönemi) | Gerekirse biyoteknik ürünler (kükürt, potasyum bikarbonat) | İlaçlamayı bırak (kalıntı süresi) | Gerekirse biyolojik ürünler | Hijyen, selektif hasat |
| Kasım – Aralık | Sonbahar temizliği | Yaprak ve sürgünlerin imhası | Kurumuş salkımların imhası | Derin sürüm, kış bakımı |
🌱 Entegre Yönetim İlkeleri
-
Külleme için: Kükürt + sistemik fungisit dönüşümlü → direnci engelle.
-
Mildiyö için: Sistemik + kontak fungisitler dönüşümlü kullanılmalı.
-
Kurşuni küf için: Çiçeklenme sonrası ve olgunlaşma döneminde Botrytis'e özel ilaçlar (fenhexamid, boscalid, iprodione).
-
Kültürel tedbirler:
-
Budama ve yaprak seyreltme → havalandırmayı artır.
-
Azot gübresini dengeli kullan → aşırı yapraklanma hastalık riskini artırır.
-
Damla sulama tercih et, yaprak ıslaklığını azalt.
-
📌 Bu takvim Entegre Bağ Yönetimi için hem kimyasal, hem kültürel, hem biyolojik mücadeleyi kapsıyor.
