Cercospora Yaprak Lekesi Hastalığı Nedir?

Cercospora Yaprak Lekesi

Cercospora yaprak lekesi, tarımsal üretimde çok yaygın görülen ve özellikle şeker pancarı, pamuk, domates, havuç, kereviz, fasulye, mısır ve birçok sebze-baharat bitkisinde önemli kayıplara yol açabilen bir mantar hastalığıdır. Etmeni genellikle Cercospora türleri (örn. Cercospora beticola, Cercospora zeae-maydis) olup, her bitkiye özgü farklı türler bulunur.

Belirtiler

• Yapraklarda küçük, yuvarlak ya da düzensiz kahverengi-gri lekeler oluşur.

• Lekelerin etrafı genellikle kırmızımsı veya morumsu bir hale ile çevrilidir.

• Zamanla lekeler birleşerek genişler ve yaprak dokusunu kurutur.

• Şiddetli enfeksiyonlarda yapraklar erken yaşlanır, bitkinin fotosentez kapasitesi düşer.

 

Hastalık Gelişimi

• Mantar, genellikle bitki artıkları ve toprakta kışı geçirir.

• Sıcak (25–30 °C) ve nemli koşullar hastalığın yayılmasını hızlandırır.

• Rüzgâr, yağmur damlacıkları, sulama suyu ve tarım aletleri ile yayılır.

 

Mücadele Yöntemleri

Kültürel Önlemler

• Dayanıklı çeşitler ekmek.

• Ekim nöbeti yapmak (özellikle 2–3 yıl aynı yerde aynı bitkiyi ekmemek).

• Hastalıklı bitki artıklarını tarladan uzaklaştırmak ve yok etmek.

• Tarlada aşırı sulama ve sık ekimden kaçınmak.

• Dengeli gübreleme yapmak (özellikle azot fazlalığından kaçınılmalı, potasyum artırılmalı).

 

Kimyasal Mücadele

• Gerekli durumlarda fungisit uygulamaları yapılır.

• Kullanılabilecek etken maddeler (bitkiye göre değişebilir):

  • Strobilurin grubu (azoxystrobin, pyraclostrobin)

  • Triazol grubu (tebuconazole, difenoconazole, propiconazole)

  • Benzeri sistemik ve koruyucu fungisitler.

 

Biyolojik ve Entegre Mücadele

• Trichoderma türleri gibi biyokontrol ajanları.

• Yaprak yüzeyinde koruyucu bakırlı preparatlar.

 

🌱 Şeker Pancarı – Cercospora Yaprak Lekesi Yönetimi

 

🔍 Belirtiler

• İlk önce alt yapraklarda küçük, yuvarlak, gri-kahverengi lekeler oluşur.

• Lekelerin çevresi morumsu-kırmızı bir hale ile sınırlanır.

• Lekeler birleşerek yaprağın büyük kısmını kurutur.

• Şiddetli durumlarda yapraklar ölür, bitki fotosentez yapamaz → kök gelişimi ve şeker oranı ciddi düşer.

 

🌡️ Hastalığın Gelişme Koşulları

• 25–30 °C sıcaklık ve yüksek nem (ğ %90) çok uygundur.

• Yoğun sulama ve yaprakların uzun süre ıslak kalması hastalığı hızlandırır.

• Hasat artıkları ve toprakta sporlar kışı geçirir → ertesi yıl tekrar bulaşır.

 

🛠️ Mücadele Yöntemleri

1. Kültürel Önlemler

• Ekim nöbeti (2–3 yıl aynı tarlada şeker pancarı ekilmemeli).

• Hasattan sonra bitki artıkları derine sürülerek toprağa karıştırılmalı.

• Dengeli gübreleme yapılmalı (fazla azot → hastalık artar, potasyum → direnci artırır).

• Fazla sık ekimden ve üstten sulamadan kaçınılmalı.

• Dayanıklı çeşitler tercih edilmeli.

 

2. Kimyasal Mücadele

• İlk lekeler görülür görülmez ilaçlamaya başlanmalı.

• 15–20 gün arayla ilaçlama tekrarlanmalı (iklim koşullarına göre).

• Kullanılabilecek fungisit grupları:

  • Strobilurinler → Azoxystrobin, Pyraclostrobin

  • Triazoller → Tebuconazole, Difenoconazole, Propiconazole

  • Kombinasyon preparatları (strobilurin + triazol karışımı) daha etkilidir.

• Etki mekanizması farklı ilaçlar dönüşümlü kullanılmalı (direnç gelişmesin diye).

 

3. Biyoteknik / Biyolojik Önlemler

• Trichoderma harzianum gibi biyokontrol ürünleri kullanılabilir.

• Bakırlı preparatlar yüzeyde koruyucu etki sağlar.

 

📊 Yönetim Planı Örneği

1. Ekimden sonra tarlayı düzenli kontrol et → ilk lekeler görünce erken ilaçlama.

2. Hastalık basıncı yüksekse 2. ve 3. ilaçlamayı 15–20 gün arayla yap.

3. Sezon boyunca azot gübresini sınırlı, potasyumu dengeli ver.

4. Hasattan sonra tarlayı derin sür → spor kaynaklarını azalt.

 

📊 Şeker Pancarı – Cercospora Yaprak Lekesi Yönetim Planı

 

Dönem / Koşul	Yapılacak İşlem	Açıklama
Ekim öncesi	Ekim nöbeti planla	Aynı tarlaya 2–3 yıl üst üste pancar ekme.
Ekim dönemi	Dengeli gübreleme	Fazla azot hastalığı artırır, potasyum direnci artırır.
Vejetatif gelişim (ilk yapraklar)	Tarlayı düzenli kontrol et	İlk lekeler alt yapraklarda gri-kahverengi olarak çıkar.
İlk lekeler görüldüğünde	1. ilaçlama	Strobilurin (Azoxystrobin / Pyraclostrobin) veya Triazol (Tebuconazole / Difenoconazole).
15–20 gün sonra	2. ilaçlama	Farklı etki mekanizmalı ilaç (örn. Strobilurin + Triazol kombinasyonu).
Gerekirse (hastalık yoğunluğu devam ederse)	3. ilaçlama	Yaprak yüzeyi yoğun lekelenirse tekrar et.
Sezon boyunca	Sulama ve bakım	Yaprakları uzun süre ıslak bırakma, üstten sulamadan kaçın.
Hasat sonrası	Derin sürüm + artıkların uzaklaştırılması	Spor kaynaklarını yok etmek için çok önemli.

 

🌱 Gübreleme Önerisi (Hastalıkla İlgili)

• Azot (N): Gereğinden fazla verilmemeli. (Yeşil aksam fazla büyüyüp hastalığa hassas olur.)

• Fosfor (P): Dengeli verilirse kök gelişimini destekler.

• Potasyum (K): Mutlaka yeterli verilmeli → bitki direncini artırır, şeker oranını yükseltir.