Bağ Maymuncuğu Ve Asma Hortumlu Böceği Nedir? Zararları Ve Mücadelesi

Bağ maymuncuğu (Otiorrhynchus spp.) ve asma hortumlu böceği (Byctiscus betulae), asma yaprakları, sürgünleri ve tomurcuklarında beslenerek ciddi zararlar oluşturan iki önemli bağ zararlısıdır. Bu makalede, her iki zararlının tanımı, zarar şekli ve kültürel, biyolojik ve kimyasal mücadele yöntemleri detaylı şekilde anlatılmaktadır.

 

🌿 Bağ Maymuncuğu (Otiorrhynchus spp.) Nedir?

Bağ maymuncuğu, Curculionidae (hortumlu böcekler) familyasına ait bir tür grubudur. Türkiye bağlarında en çok görülen türler:

• Otiorrhynchus cribricollis

• Otiorrhynchus ligustici

 

Bu zararlılar genellikle gece aktif olup, gündüzleri toprakta veya yaprak altlarında gizlenirler.Erginler siyahımsı kahverengi renkte, yaklaşık 8–10 mm boyundadır.

 

🍇 Bağ Maymuncuğunun Zararları

Bağ maymuncuğu hem erginleri hem de larvalarıyla zarar yapar.

📌 Ergin Zararları:

• Yaprak kenarlarını yarım ay şeklinde kemirir.

• Tomurcukları ve taze sürgün uçlarını yer.

• Özellikle genç bağlarda, gelişim yavaşlar ve sürgünler zayıflar.

 

📌 Larva Zararları:

• Larvalar toprakta yaşar ve köklerle beslenir.

• Kök zararına bağlı olarak bitki gelişimi durur, sararma ve kurumalar görülür.

• Şiddetli bulaşmalarda asma fidanları tamamen kuruyabilir.

 

🪲 Asma Hortumlu Böceği (Byctiscus betulae) Nedir?

Asma hortumlu böceği, yine Curculionidae familyasına ait bir zararlıdır. Erginleri metalik yeşil veya mavi parlak renkte, yaklaşık 5–7 mm boyundadır. Dişiler, yumurtalarını bırakmadan önce yaprakları hortum benzeri biçimde kıvırır ve içlerine yumurtalarını bırakır. Bu davranıştan dolayı'hortumlu böcek' adını almıştır.

 

🍂 Asma Hortumlu Böceğinin Zararları

📌 Başlıca zararları:

1. Dişiler yumurta bırakırken yaprakları rulo şeklinde kıvırır — bu yapraklar kurur ve fotosentez yapamaz.

2. Larvalar bu yaprak rulolarının içinde yaprak dokusuyla beslenir.

3. Zarar görmüş yapraklar dökülür, asma zayıflar.

4. Erginler bazen sürgün ve tomurcukları da kemirir.

5. Yoğun popülasyon durumunda verim kaybı %30–40’a ulaşabilir.

 

🔍 Zarar Belirtileri

• Bağ maymuncuğunda: yaprak kenarlarında yarım ay şeklinde diş izleri, köklerde çürümeler.

• Asma hortumlu böceğinde: yaprakların sarmalanmış (rulo) halde kuruması ve dökülmesi.

• Sürgünlerde çentikler veya kemirilmiş bölgeler.

• Fidanlarda duraklama ve solgunluk gözlemlenir.

 

⚙️ Bağ Maymuncuğu ve Asma Hortumlu Böceği ile Mücadele Yöntemleri

1. Kültürel Mücadele

• Kış döneminde toprak işlenmeli, larva ve pupalar yüzeye çıkarılarak yok edilmelidir.

• Budama artıkları ve yaprak ruloları toplanıp imha edilmelidir.

• Bağ çevresindeki yabancı otlar temizlenmeli, barınma alanları azaltılmalıdır.

• Genç asmalarda düzenli gözlem yapılmalıdır; erken tespit önemlidir.

 

2. Biyolojik Mücadele

Doğal düşmanlar, her iki zararlının populasyonunu baskı altında tutabilir:

• Steinernema ve Heterorhabditis spp. (entomopatojen nematodlar, larvalara karşı)

• Beauveria bassiana (entomopatojen mantar, erginlere karşı)

• Trichogramma spp. (yumurta parazitoiti, özellikle hortumlu böcekte)

 

Ayrıca Bacillus thuringiensis (Bt) bazlı biyolojik preparatlar genç larvalara karşı etkilidir.

 

3. Biyoteknik Mücadele

• Işık tuzakları, ergin uçuş dönemlerinde popülasyon takibi için kullanılabilir.

• Yapışkan tuzaklar, özellikle bağ maymuncuğu erginlerini yakalamada etkilidir.

• Bu yöntemler kimyasal ilaçlamadan önce yoğunluk tespiti amacıyla kullanılmalıdır.

 

4. Kimyasal Mücadele

Kimyasal mücadele, zararlı popülasyonunun ekonomik zarar eşiğini geçtiği durumlarda yapılmalıdır.

🧪 Uygulama Zamanı:

• Bağ maymuncuğu: İlk erginlerin görüldüğü ilkbahar başında (Mart–Nisan) ilaçlama yapılmalıdır.

• Asma hortumlu böceği: Dişilerin yaprakları kıvırmaya başladığı Mayıs başı dönemi en uygun ilaçlama zamanıdır.

 

💧 İlaçlama Prensipleri:

• Kontak ve mide etkili insektisitler kullanılabilir.

• İlaçlama akşam saatlerinde ve rüzgarsız havalarda yapılmalıdır.

• Larvalar yaprak içinde korunduğu için erken dönem ilaçlama daha etkilidir.

• Direnç gelişimini önlemek için etken madde rotasyonu uygulanmalıdır.

⚠️ Uyarı: İlaç seçimi mutlaka Tarım ve Orman Bakanlığı onaylı ürünlerden yapılmalı ve uygulama ziraat mühendisi denetiminde gerçekleştirilmelidir.

 

🌱 Sonuç

Bağ maymuncuğu ve asma hortumlu böceği, asmanın hem yaprak hem sürgün gelişimini olumsuz etkileyen iki tehlikeli zararlıdır.

Etkili bir mücadele için:

• Kültürel temizlik,

• Doğal düşmanların korunması,

• Feromon/ışık tuzaklarıyla izleme,

• Doğru zamanda kimyasal uygulama
  birlikte yürütülmelidir.

 

Bu sayede hem çevre dostu hem de sürdürülebilir bağ yönetimi mümkün olur.

 

🔎 Anahtar Kelimeler:

• Bağ maymuncuğu

• Asma hortumlu böceği

• Bağ zararlıları

• Bağ maymuncuğu ile mücadele

• Asma hortumlu böceği nedir

• Bağ zararlısı ilaçlama

 

❓ Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Bağ maymuncuğu ve asma hortumlu böceği hangi dönemlerde görülür?

Bağ maymuncuğu genellikle ilkbahar başında, asma hortumlu böceği ise Mayıs–Haziran döneminde aktif hale gelir.

 

2. Bu iki zararlı aynı anda görülebilir mi?

Evet. Aynı bağda, özellikle sıcak ve nemli bölgelerde her iki zararlı da eş zamanlı olarak bulunabilir.

 

3. Kimyasal mücadeleye her yıl gerek var mı?

Hayır. Öncelikle biyoteknik izleme yapılmalı, popülasyon ekonomik zarar eşiğini geçtiğinde kimyasal mücadele uygulanmalıdır.

 

4. Doğal düşmanlar bu zararlılara karşı etkili midir?

Evet. Entomopatojen nematodlar ve Beauveria bassiana gibi biyolojik etmenler oldukça etkilidir ve çevre dostudur.

 

5. Zararlılar en çok hangi bağ tiplerinde görülür?

Genellikle bakımsız, sık dikilmiş ve havalanması zayıf bağlarda daha yaygındır. Düzenli budama ve bakım, zararlının çoğalmasını önler.