Patates Siyah Siğil Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi

🌿 1. Genel Bilgi

Patates Siyah Siğil Hastalığı, patates üretiminde sık görülen, hem fide döneminde kök çürüklüğüne hem de yumrularda siyah siğilimsi yapışkan lekelere neden olan bir fungal hastalıktır.
Etmeni Rhizoctonia solani, toprak kökenli bir fungus olup çok sayıda bitkide (pamuk, şeker pancarı, sebzeler vb.) zarar yapabilir. Patateslerde genellikle çimlenme gecikmesi, çıkışta seyreklik ve yumrularda siyah kabuk benzeri oluşumlarla kendini gösterir.

🍃 2. Belirtileri

A. Fide Döneminde (Kök ve Gövde)

• Tohumlar çimlenmez veya çimlenmeden çürür.

• Çimlenen fidelerde kök boğazı çevresinde kahverengi lekeler görülür.

• Köklerde siyah-kahverengi çürüme, ince köklerin azalması veya yok olması gözlenir.

• Fideler zayıf gelişir, bodur kalır veya tam çıkış yapmadan solar.

 

B. Bitki Gelişme Döneminde

• Gövdenin toprak altındaki kısmında esmer-kahverengi lekeler veya kabuklar oluşur.

• Şiddetli durumlarda bitki solgun, kısa boylu ve düzensiz görünür.

• Yumru oluşumu azdır; yumru sayısı ve büyüklüğü azalır.

 

C. Yumrularda

• Yumru yüzeyinde siyah, kabuk gibi sert yapışık lekeler görülür.

• Bu siyah noktalar toprak kalıntısı değildir, fungusun sklerotlarıdır.

• Sklerotlar yumruya yapışıktır, elle kazınabilir.

• İç doku genellikle sağlamdır, fakat bazen kabuk altında hafif çürüklük görülebilir.

• Depolama sırasında bu siğiller bulaşma kaynağı olur.

 

🔬 3. Etmeni ve Yaşam Döngüsü

Özellik	Açıklama
Etmen	Rhizoctonia solani
Canlı türü	Fungus (Basidiomycete)
Yaşam alanı	Toprakta, bitki artıklarında, yumru yüzeyinde
Dayanıklı yapı	Sklerot (siyah siğil formu)
Bulaşma yolu	Enfekte tohumluk, toprak, alet ve sulama suyu

 

Sklerotlar, fungusun dayanıklı yapılarıdır. Toprakta birkaç yıl canlı kalabilirler. Ekim sırasında tohumluk yumru ile toprağa taşınır ve genç fideleri enfekte eder.

 

🌦️ 4. Hastalığı Artıran Koşullar

• Soğuk ve nemli toprak koşulları (özellikle çıkış döneminde)

• Ağır, su tutan topraklar

• Enfekte tohumluk kullanımı

• Derin ekim ve sık dikim

• Aşırı azotlu gübreleme

• Monokültür (aynı tarlaya sürekli patates ekimi)

 

🧰 5. Mücadele Yöntemleri

A. Kültürel Önlemler

1. Sağlıklı, temiz tohumluk kullanılmalıdır.
   – Üzerinde siyah siğil (sklerot) bulunan yumrular ekilmemelidir.

2. Ekim nöbeti uygulanmalıdır.
   – Patates aynı tarlaya en az 3 yıl arayla ekilmelidir.

3. Toprak iyi hazırlanmalı, drenaj sağlanmalıdır.
   – Su birikimi engellenmelidir.

4. Uygun ekim zamanı seçilmelidir.
   – Soğuk ve aşırı nemli topraklarda erken ekimden kaçınılmalıdır.

5. Dengeli gübreleme yapılmalıdır.
   – Aşırı azot kullanılmamalı, potasyum ve fosfor desteklenmelidir.

6. Hasat sonrası bitki artıkları tarladan uzaklaştırılmalıdır.

 

B. Kimyasal Mücadele

1. Tohum İlaçlaması

Ekim öncesi tohumluk yumrular fungisitlerle ilaçlanmalıdır.

 

Etkili etken maddeler:

• Flutolanil

• Pencycuron

• Monceren (pencycuron ticari adı)

• Tolclofos-methyl

• Thiophanate-methyl

 

Bu ilaçlar Rhizoctonia solani’ye karşı etkilidir ve çıkış öncesi koruma sağlar.

 

2. Toprak Uygulamaları

• Bazı fungisitler (örneğin azoksystrobin) ekimle birlikte veya hemen sonrasında toprak yüzeyine uygulanabilir.

 

C. Biyolojik Mücadele

• Trichoderma harzianum, Bacillus subtilis gibi biyolojik preparatlar kullanılabilir.

• Bu faydalı mikroorganizmalar Rhizoctonia’yı baskılar ve kök gelişimini teşvik eder.

 

D. Depolama Önlemleri

• Depoya alınan yumrular kuru olmalı, üzerinde toprak kalmamalıdır.

• Depo ortamı serin, kuru ve iyi havalandırılmış olmalıdır.

• Depolama öncesi yüzeydeki siyah siğiller mekanik olarak temizlenebilir.

 

📉 6. Ekonomik Önemi

• Tohumluk kalitesi düşer, çimlenme oranı azalır.

• Yumru sayısı ve iriliği azalır.

• Pazarlama değeri düşer; siyah lekeli yumrular tüketici tarafından reddedilir.

• Verim kaybı %20–40, şiddetli durumlarda %60’a kadar çıkabilir.

 

🧾 7. Özet Tablo

Kategori	Açıklama
Hastalık	Patates Siyah Siğil Hastalığı
Etmen	Rhizoctonia solani
Belirtiler	Yumruda siyah kabuk benzeri lekeler, fide kök çürüklüğü
Bulaşma	Tohumluk, toprak, alet, sulama suyu
Uygun Koşullar	Serin, nemli, su tutan topraklar
Dayanıklı Yapı	Sklerot (toprakta yıllarca yaşar)
Kimyasal Mücadele	Tohum ilaçlaması (Pencycuron, Flutolanil, Tolclofos-methyl)
Biyolojik Mücadele	Trichoderma harzianum, Bacillus subtilis
Kültürel Önlem	Ekim nöbeti, drenaj, sağlıklı tohum
Verim Kaybı	%20–60
Depo Önlemi	Kuru, havadar, temiz ortam