Ayçiçeğinde Phoma Yanıklık Hastalığı Nedir?

Ayçiçeğinde Phoma Yanıklık Hastalığı

Ayçiçeğinde Phoma yanıklık hastalığına Phoma oleracea var. helianthi–tuberosi isimli etmen neden olmaktadır. Hastalığa yakalanan bitkilerin gövdesinde 5cm uzunluğunda siyah lezyonlar meydana gelir. Fungus, gövde dışında yaprakta ve yaprak sapında ve tablanın alt taraflarında da etkili olur.

Lezyon yaprak sapından yaprak kenerlarına doğru yayılır. Uygun şartlarda sap renkleri siyaha döner ve gövdede siyah ve parlak lekeler oluşur. Ayçiçeği yapraklarının sapa bağlantı yerlerinde, genellikle muntazam belirli çizgili, siyah renkli hatlar oluşur ve bunlar genişleyerek, sapı çepe çevre kuşatır. Bu araz ve belirtiler Phoma yanıklığının tipik görünümüdür. Yaprak, saplar sapa bağlantı yerlerinden kurur ve dökülür. Ayçiçeği tablası ve çiçeklerindeki yüzeysel, kararmış ve zarar görmüş kısımlar da yine Phoma oleracea var. helianthi tuberosi enfeksiyonunun karakteristik özelliğidir. Etmen ile yoğun bir şekilde enfekte olmuş ayçiçeği bitkileri devrilip yatmaya çok müsaittir. Yağmur, rüzgar fırtınasında saplarından kırılır ve toprak üstüne yatarlar.

Phoma patojeni, tabla, yaprak ve saplarda kara renkli bölgecikler oluşturur. Ayçiçeği tablasındaki enfeksiyon yüzeyseldir. Buradaki kara renklilik, çiçek sapına ve çiçeklere bulaşır. Bitki sapındaki siyahlık daha parlaktır. Enfeksiyon, yaprak sapının, sapa bağlandığı yerden başlar ve sap boyunca yayılarak devam eder. Enfeksiyonun yoğun olduğu durumlarda, genç bitkiler ölebilir, zayıf kalabilir, bodurlaşır ve gelişmiş bitkilerde tabla çapları küçülür. Açıktan koyu kahverengiye doğru renkleri olan pycnidiumlar tarlada çıplak gözle görülemez, fakat yağmurlu ve rutubetli ortamda hemen çoğalarak görünebilir bir forma kavuşurlar. Sıçratıcı su veya yağmur, sporların etrafa yayılmasını hızlandırır. Özellikle, bitkinin çiçeklenme veya çiçeklenme döneminin hemen arkasından gelen şiddetli bir yağmur hastalığı şiddetlendirir ve üründe ekonomik boyutta zarar meydana getirir. Patojen kışı hastalıklı bitki artıklarında piknidium olarak geçirir. Etmen tohuma da geçer ve tohumda primer inokulum kaynağı olarak önemlidir. İlkbaharda primer enfeksiyonları piknidiumlardan toplu olarak çıkan pikniosporlar gerçekleştirir.

Mücadele

Kültürel mücadele

1. Yüksek kaliteli, hastalıktan ari tohumluk kullanılmalı,

2. Hastalıklı bitki artıkları toplanıp yakılmalı veya derince toprağa gömülmeli,

3. 2-3 yıllık ekim nöbeti uygulanmalı,

4. Yağmurlama sulamadan kaçınılmalı,

5. Bitkilerin gövdesinde yara açılmamalı,

6. Sık ekimden kaçınılmalıdır

Kimyasal Mücadele

Koruyucu olarak bitki toprak üstü aksamına fungisit uygulaması yapılabilir.