Topraksız Tarımda Torbalarda Yetiştiricilik Nasıl Yapılır?

SUBSTRAT KÜLTÜRÜ TEKNİKLERİ 

Torbalarda Yetiştiricilik

Substrat kültüründe tek bitkinin dikilebileceği torbalar (meyve fidanı torbası gibi) veya birden daha fazla bitkinin dikilebileceği yatay torbalar (yastık şeklindeki torbalar) kullanılabilir. Yapılan çalışmalarda yatay torbalardan daha iyi sonuç alınmıştır.

Yatay torbaların uzunluğu 80-120cm arasında değişmektedir. Torbalar tek veya çift sıralı dikime olanak verecek tarzda hazırlanır, genelde torbaların çift sıralı dikime uygun olması tercih edilmektedir. Torbalarda bitki başına olmak üzere domateste 7, hıyarda 10 litre substrat kullanılması önerilmektedir. Ülkemizde hıyar ve kavunun torbalarda yetiştiriciliği konusunda yapılan çalışmalarda verim açısından bitki başına 8 ve 12 litre substrat kullanımının farklı sonuç vermediği saptanmıştır. Bu çalışma sonuçlarına göre torba kültürü için bitki başına 8 litre substrat hacmi yeterli bulunmuştur.

Torbaların hazırlığında bir tarafı siyah diğer tarafı beyaz renkli polietilen torbalar tercih edilmelidir. Ancak bu tarz plastik bulunmadığından beyaz renkli plastik kullanımının sakıncası yoktur. Torbaların uzun ömürlü olabilmesi için, UV katkılı plastik kullanılması gereklidir. Torba kültüründe de drene olan çözeltinin nasıl toplanacağı dikkate alınmalıdır. %0.5 eğim ile tesviye edilen sera zemini plastik örtü ile kaplandıktan sonra torbaların altına kanal yerleştirilebilir. Torbalar kanalların üzerine birbirine bitişik olarak dizilmelidir. Aksi durumda kanalın içindeki besin çözeltisinde alg (yosun) gelişimi olabilir. Eğimin alt ucuna, fazla suyun tahliyesi için PVC boru bağlantısı yapılmalıdır. Torbaları taşıyan kanal doğrudan sera zeminine değil bir iskelet üzerine de oturtulabilir.

İşletmenin olanakları kısıtlı ise, torbalardan drene olan çözeltinin toplanabilmesi için torbaların yerleştirileceği kısma yaklaşık 10cm derinlikte karık açılır ve bu karığın içi plastik örtü ile kaplanır. Torbalar plastik örtünün üzerine yerleştirilir. Drene olan çözelti eğimin alt ucunda toplanarak uzaklaştırılır.

Torbalar çift sıralı dikime olanak verecek tarzda hazırlanır veya tek sıralı dikim için hazırlanmışsa çift sıralı dikime olanak verecek şekilde yerleştirilir. Besin çözeltisi damla sulama borusundan her bitkiye bir kılcal boru ile taşınır.

Torbalar seraya yerleştirildikten sonra, dikim yapılacak yerler maket bıçağı ile kesilir veya dikim yeri zımbalı ise plastik elle ayrılır. Damla sulama sistemi ile substrat suya doyana kadar torbalara besin çözeltisi uygulanır. Ertesi gün, torbalardan fazla suyun drene olabilmesi için, keskin bir bıçak ile torbaların uzun kenarı boyunca dipten 2cm yükseklikte 3 farklı yerden 3-5cm uzunluğunda kesilir. Drenaj deliklerinin torbaların dibinden açılmamasının nedeni torbaların dibinde besin çözeltisi havuzu oluşturmaktır. Bitkiler bu çözeltiden gün içerisinde kullanarak su sıkıntısı çekmezler. Dikim öncesi torbadan çıkarılan kılcal sulama boruları, dikimden sonra her bitkinin yanına tekrar sabitlenir.

Sulamada düzensizliklere yol açmamak için her bir torbanın yataya yakın bir konumda olması istenir. Bu nedenle torbaların yerleştirildiği zeminin eğimi %1’den fazla olmamalıdır. Kayayünü, ağaç atıklarından elde edilen lifler ve bazı durumlarda Hindistan cevizi lifleri preslenmiş olarak yatay torbalara benzer şekilde paketli satılmaktadır. Bu substratlar kullanıldığında da seranın hazırlık aşaması değişmemektedir.

Kayayünü alkali yapıda olduğundan, dikim öncesi pH’sı 4.5 olan besin çözeltisi ile ortam doyurulur. Bu uygulama damla sulama sistemi ile yapılır ve bunun için dikim öncesi kılcal sulama boruları kayayünü dilimine saplanır. Ertesi gün drenaj yarıkları açılır, kayayününde drenaj açıklıklarının kayayünü paketinin tabanında bırakılması önerilmektedir. Dikim, fide üretimi yapılan kayayünü küplerinin kayayünü dilimlerinin üzerine yerleştirilmesi şeklinde yapılır. Dikim sonrası kılcal sulama boruları her bitkinin yanına sabitlenir.