Önceden Tahmin Ve Erken Uyarı Sistemi Nedir?

Herhangi bir zararlıya karşı savaşın başarısı her şeyden önce zamanının doğru saptanmasına bağlıdır.  Savaş zamanı eğer önceden tahmin edilebilirse hazırlıkların zamanında yapılabilmesi nedeniyle bu başarı daha da artmış olacaktır.  Buna bir de zararlı yoğunluğunun tahmini eklenecek olursa zararlıya karşı savaşın rasyonelliği de sağlanmış olurç

 

Bunlara göre önceden tahmin ve uyarı; zararlı populasyonunun değişmesinde etkili olan tüm faktörleri değerlendirerek zararlının ekonomik zarar eşiğine ulaşıp ulaşamayacağını, eğer ulaşacaksa bunun zamanını tahmin ederek üreticileri önceden uyarmaktır.  Böylece zamanında ve doğru uygulanacak yöntemlerle, örneğin ilaçlamalarla doğal denge ve çevre sağlığı yüksek oranda korunmuş olacaktır.

 

Önceden tahmin kısa süreli veya uzun süreli olabilir.

Kısa süreli tahmin, tuzak ve örneklemelerle gerçekleştirilir. Zararlının zararına başlayacağı zamandan kısa süre önce, örneğin 1-2 hafta önce tahmin edilir.

Uzun süreli tahmin ise zararlının zararına başlayacağı zamandan çok önce, örneğin birkaç ay ve hatta bir yıl önceden yapılan tahmindir.  Uzun süreli önceden tahmin oldukça güçtür ve gerekli verilen net şekilde toplanmasını gerektirir.

 

Örneğin;

Abiyotik faktörlerin zararlı üzerindeki etkileri,

Biyotik faktörlerden doğal düşmanların zararlı populasyonu üzerindeki etkisi ve Karşılıklı ilişklileri ile ilgili bilgilerin net olarak bilinmesi gereklidir.

 

Önceden tahmin ve erken uyarı çalışmalarında 4 ayrı yöntemden yararlanılır ve genel olarak bunlardan bir arada yararlanılarak doğru sonuçların alınmasına çalışılır.

• a) Zararlının biyolojisinin izlenmesi
• b) Bitki fenolojisinin izlenmesi
• c) Zararlıların Gelişme eşikleri, Termal konstant ve Sıcaklıkla olan ilişkilerinden yararlanma
• d) Yaşam alanları ve klimogramlardan yararlanma

 

Zararlının biyolojisinin izlenmesi

Böceğin çıkış zamanı ve yoğunluğunun belirlenerek, bunun zarar başlangıcı veya ilaçlama zamanı ile olan ilişkisine ait bilgilerle birleştirilerek tahminde bulunulabilir. Bunun için genel olarak tuzaklardan yararlanılır.

 

Örneğin Elma içkurdu Cydia pomonella (L.) ve Salkım güvesi Lobesia botrana Den.-Schiff. gibi zararlılar için eşeysel çekici tuzaklardan yararlanılır. 

 

Zeytin sineği Bactrocera oleae (Gmelin), Akdeniz meyvesineği Ceratitis capitata (Wied.) gibi zararlılar için feromon tuzaklar kullanılır

 

Kiraz sineği Rhagoletis cerasi E., gibi zararlılarda ise sarı yapışkan tuzaklar adı verilen renk tuzaklarından yararlanılır.

 

Örneğin Elma içkurdu, Akdeniz meyvesineği, Zeytin sineği ve Kiraz sineği’nde tuzaklarda ilk erginin görülmesiyle birlikte, Salkım güvesi’nde ise maksimum ergin sayısına ulaşıldığında savaşa başlanılır.

 

 

Bitki Fenolojisinin İzlenmesi

 Zararlılar bitkilerin belirli dönemlerinde yaşarlar. Örneğin Maymuncuklar Otiorrhynchus spp. bağlarda gözler kabarmaya başladığı dönemde zararlı olur.  Kiraz sineği Rhagoletis cerasi E. kiraz meyvelerinin kızarmaya başladığı dönemde yumurta bırakmaya başlar.

 

Elma içkurdu’nun ilk döl larvaları, elma meyveleri ceviz büyüklüğünü aldığında görülmeye başlar.  İşte yukarıdakilerle benzer şekilde zararlılar ile bitkinin fenolojisi arasındaki ilişkiden yararlanılarak, bitkilerin fenolojileri dikkate alınarak önceden tahmin ve uyarı gerçekleştirilebilir.

 

 

Zararlıların Gelişme Eşiklerinden Yararlanma

Zararlıların fizyolojik faaliyetleri belirli bir sıcaklıktan itibaren başlar. Bu sıcaklığın altında uyuşuk durumdadırlar.  İşte fizyolojik faaliyetlerin başladığı sıcaklık derecesine o zararlının gelişme eşiği adı verilir

Ancak bu gelişme eşiklerinin her bölgede veya her bitki üzerinde aynı olacağını düşünmemek gerekir. Çünkü gelişme eşiği; böceğin vücut yapısı, vücut muhtevası, yağ dokularının azlığı veya çokluğu vb. gibi böceğin kendisi ile ilgili özelliklere göre değişebileceği gibi beslenmenin yeterli olup olmadığına, besinin kalitesine, ortam sıcaklığının derecesine ve bunun süresine, hatta böceğin biyolojik dönemlerine göre değişir.

 

Zararlıların Termal Konstantlarından Yararlanma

Ortamın gelişme eşiği üzerindeki sıcaklıklar, söz konusu zararlının gelişmesine etkili olan sıcaklıklardır ve etkili sıcaklık adı verilir.

Bir zararlının belirli gelişme dönemini veya bir dölünü tamamlayabilmesi için belirli miktarda etkili sıcaklık toplamını almış olması gerekir. Bu toplam etkili sıcaklık her tür için ayrı ve sabit olup termal konstant adını alır.

 

Gelişme eşiği ve Termal Konstant değerleri ile

 Böceklerin doğada aktif olarak bulunacağı ayları  Herhangi bir sıcaklıkta gelişme süresini kaç günde tamamlayacağını bulabiliriz